Биология ва тиббиёт муаммолари 2025 №6 (166)


Subject of the article

БОЛАЛАРДА КУЗАТИЛАДИГАН ДИССОМНИЯ ВА ЁҒ АЛМАШИНУВИ БУЗИЛИШЛАРИНИ ЎЗИГА ХОС КЛИНИК КЕЧИШИНИНГ АНАМНЕСТИК МАЪЛУМОТЛАРИНИ БАҲОЛАШ (17-21)

Authors

Абдулаева Наргиза Нурмаматовна, Исанова Шоира Тулкиновна, Саломова Нафиса Бобур мирзо қизи, Мухтарова Азиза Алишеровна

Institution

Самарқанд давлат тиббиёт университети, Ўзбекистон Республикаси, Самарқанд ш.

Abstract

Болаларда кузатилаётган ёғ алмашинуви бузилишлари бугунги кунда аҳоли орасида ошиб бормоқда. Семизликнинг тарқалиши охирги ўн йил ичида аҳоли ўртасида 2% дан 10% гача кўтарилган бўлса, болаларда эса ушбу кўрсаткич 30–40% ҳолатларда кузатилаётгани аниқланган. Метаболик ўзгаришлар, семизлик, ёғ алмашинуви бузилишлари, гипертензия ва инсулин резистентлик бола организмида бош мия фаолиятига нохуш таъсир кўрсатиб, ҳаёт сифатининг пасайишига олиб келадиган когнитив ва уйқу бузилишлари билан намоён бўлади. Ушбу икки ҳолат бир-бирининг патологик ўзгаришларини янада чуқурлаштириб, бу йўналишда янада кенгроқ ва чуқурроқ илмий изланишлар олиб борилишини талаб этади.

Key words

метаболик синдром, ўсмирлар, неврологик ўзгаришлар, когнитив ўзгаришлар, диссомниялар.

Literature

1. Beebe D.W. et al. Sleep, executive functioning, and behavior in school-aged children: A review. Child Neuropsychology. 2010. 2. Djurabekova A.T., Abdullaeva N.N., Isanova Sh.T. Sleep disorders, metabolic syndrome, and cognitive abilities in adolescents: clinical and pathophysiological relationships JCNP, Volume 3, Issue 5, 2025 ISSN: 2995-536X https://medicaljournals.eu/index.php/IJCNP Interna 3. Dzhurabekova A.T., Isanova Sh.T., Kholikulova M.A., Sovitdinova Sh.A. Samarkand State Medical University Hypoxic-Imitic violations of the central nervous system in infants: risk factors and approaches to early diagnosis Research Focus | Volume 3 | Issue 4. Djurabekova A.T., Isanova Sh.T., Kholikulova M.A. Aspects of Assessment of Hypoxic-ischemic brain Damage in NewBorns International Journal of Cognitive Neuroscience and Psychology ijcnp, volume 2, issue 12, issue 12, issue 12, issue 12, isu 2024 ISSN: 2995-536x https://medicalJournals.eu/index.php/ 5. Isanova Sh.T., Mukhtarova A.A. The relationship between metabolic disordes and sleep disturbances in children: a literature review. 2025, №3 (17) Вестник фундаментальной и клинической медицины 6. Isanova Sh. T. Mukhtarova M.A.Bobozhonova Z. Diagnostics of clinical and neurological changes in newborns with birth damages in children. ta`lim fidoiylari researchbib(I.F): 6,2www.readpub.uz2023.04. 7. Ollanova, S. S., Tulkinovna, I. S., & Mamurova, M. M. (2023). Analysis of the Effectiveness of TMS in Relation to Non-Motor Disorders in Parkinson's Disease. Miasto Przyszłości, 36, 101-106. 8. Ollanova Sh. S., Abdullaeva N.N., Isanova Sh. T. Clincal and neurlogical manifestations of pain syndrome of Parkinson’s disease Web of scientist: International scientific research journal V 3, Issue 3, Mar., 2022 9. Spruyt K., Gozal D. Pediatric sleep-disordered breathing: Cognitive and behavioral consequences. Eur Respir J. 2012. 10. Utaganova G.Kh. Shoira T.Isanova Mukhtarova M.A.Bobozhonova Ziedahon. Features of clinical and neyrological course of birth injuries in children. International scientific research journal https://wos.academiascience.org SSN: 2776-0979, Volume 4, Issue 3, Mar., 2023 11. Utamuradova N.A., Isanova Sh.T., Ollanova Sh.S., Mukhtarova A.A. Characteristics o sanitary and hygienic indicators of drinking water composition. Биология ва тиббиёт муаммолари №2 (152), 2024 12. Gaibiev A.A., Dzhurabekova A.T., Isanova T.Sh. Clinical and laboratory change in diabetic neuropathy in adolescents. 2022. https://scholar.google.com/scholar?oi=bibs&cluster=4529265249608203636&btnI=1&hl=ru 13. Абдуллаева Н. Н., Вязикова Н. Ф., Шмырина К. В. Особенности эпилепсии у лиц, перенесших острое нарушение мозгового кровообращения //Доброхотовские чтения. – 2017. – С. 31-34. 14. Абдуллаева Н.Н., Исанова Ш.Т., Джурабекова А.Т., Мухтарова А.А. Нарушения сна, метаболический синдром и когнитивные способности у подростков: клинические и патофизиологические взаимосвязи “Журнал неврологии И нейрохирургических исследований” №2 (06), 2025 ISSN 2181-0982 http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.15143680 15. Абдуллаеа Н. Н., Олланова Ш.С., Исанова Ш.Т., Мухтарова М. А. Проявление метаболических нарушений у детей. Neurology and Neurosurgery research V3, Issue 6 №6, 2022 16. Исанова Ш.Т., Мухтарова А.А. Ўсмир болаларда учрайдиган диссомния ва метаболик узгаришлар Journal of modern medicine №2 (9), 2025 17. Иноземцева Е.В., Когнитивные нарушения у детей с ожирением. Педиатрия. 2020. 18. Исанова Ш.Т., Мухтарова А.А. Влияние сахарного диабета на риск и течение инсульта: обзор | central asian endocrinological journal №2 | 2025 Web: http://www.tadqiqot.uz/; Email: info@tadqiqot.uz 19. Олланова Ш.С., Абдуллаеа Н. Н., Исанова Ш.Т., Мухтарова М. А. Болевой синдром при болезни Паркинсона. Neurology and Neurosurgery research V3, Issue 6 №6, 2022 20. Ризаев Ж. А. и др. Значение коморбидных состояний в развитии хронической сердечной недостаточности у больных пожилого и старческого возраста //Достижения науки и образования. – 2022. – №. 1 (81). – С. 75-79. 21. Ризаев Ж. А., Хакимова С. З., Заболотских Н. В. Результаты лечения больных с хроническим болевым синдромом при дорсопатии бруцеллезного генеза //Uzbek journal of case reports. – 2022. – Т. 2. – №. 3. – С. 18-25. 22. Ризаев Ж. А., Мусаев У. Ю. Влияние условий внешней среды на степень пораженности населения стоматологическими заболеваниями //Врач-аспирант. – 2009. – Т. 10. – №. 37. – С. 885-889. 23. Ризаев Ж. А., Рузимуротова Ю. Ш., Тураева С. Т. Влияние социально-гигиенических факторов труда и быта на здоровье медицинских сестер //Scientific progress. – 2022. – Т. 3. – №. 1. – С. 922-926. 24. Ризаев Ж. А., Абдуллаев А. С., Кубаев А. С. Перспективы лечения невритов в комплексе с этилметилгидроксипиридина сукцинат и комбилипен //Современная медицина: новые подходы и актуальные исследования. – 2022. – С. 20-24. 25. Тураев А.К., Базаров А. Ж. Исанова Ш.Т. Диккат тургунлиги ва семизлик. Биология ва тиббиёт муаммолари, 2022 (спецвыпуск) 26. Ярмухамедова Н. А., Ризаев Ж. А. Изучение Краткосрочной Адаптации К Физическим Нагрузкам У Спортсменов Со Вторичными Иммунодефицитами // Журнал гуманитарных и естественных наук. – 2023. – №. 6. – С. 128-132. 27. Mukhtarova A.A., Isanova Sh.T. Features of clinical - neurological manifestations of symptoms of perinatal lesions of the nervous system of urges of the first year of life. 3 (mar - 2025) issn: 2795-921x european journal of modern medicine and practice vol. 5 no. 3 (mar - 2025) ejmmp issn: 2795-921x https://inovatus.es/index.php/ejmmp 28. Mukhtarova M.A., Alikulov N.Y., Isanova Sh.T. Vegetative changes in obesity in chidren Биология ва тиббиёт муаммолари, 2022 (спецвыпуск) 29. Rajabov S., Djurabekova A. T., Isanova Sh. T. Determination of early diagnostic and neurological signs in patients with systemic lupus erythematosus Galaxy international interdisciplinary research journal Vol. 10, Issue 9, Sep. 2022 30. Gaybiev A.A., Djurabekova A.T., Isanova Sh.T. Bolalarda diabet nevropatiyaning klinik-laborator o‘zgarishlari… Журнал неврологии и нейрохиру ргииТом 4 номер 1 31. Utaganova G.Kh., Tursunova M.T., Isanova Sh.T. Transcranial magnetostimulation in metabolic disorders in children. Web of scientist: International scientific research journal, Vol 3, Issue 4, April, 2022