Биология ва тиббиёт муаммолари 2025 №5 (165)
Subject of the article
ЎЗБЕКИСТОНДА САРАТОННИ РЎЙХАТГА ОЛИШ ТИЗИМИ (234-239)
Authors
Тилляшайхов Мирзағолиб Нигматович, Юсупбеков Аброрбек Ахмаджанович, Джанклич Сайде Мустафаевна, Имамов Олим Абдилходжаевич
Institution
Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт маркази, Ўзбекистон Республикаси, Тошкент ш.
Abstract
Долзарблиги: Популяцион канцер-регистр (ПКР) — аҳоли ўртасида онкологик касалликларнинг тарқалишини доимий кузатиш тизими бўлиб, у маълум бир популяцияда саратон касалликларининг учраши ҳақидаги маълумотларни тўплайди, сақлайди, бошқаради, таҳлил қилади ва тарқатади. ПКР саратон касалликларининг тарқалишини баҳолаш учун катта маълумотлар манбаи ҳисобланади ҳамда тегишли профилактик ва даволаш тадбирларини режалаштириш имконини беради. Тадқиқот мақсади: Ўзбекистон Республикасида саратонни рўйхатга олиш тизимини ўрганиш. Натижалар тахлили: Ўзбекистонда Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг (РИОваРИАТМ) 15 та ҳудудий филиали ҳамда туман ва шаҳар тиббиёт муассасаларида жойлашган 239 та онкологик кабинет фаолият юритмоқда, бу ерларда туман онкологлари беморларни қабул қилади. Маълумотларни йиғиш тизими пассив ҳисобланади ва асосан қоғоз шаклида клиник ва патоморфологик маълумотларни мажбурий тақдим этишга асосланган. РИОваРИАТМ ҳузуридаги канцер-регистр бўлимида камида 12 нафар шифокор-муттахассис ва тиббий регистратор ишлайди. РИОваРИАТМнинг ҳар бир 15 та ҳудудий филиалида саратонни рўйхатга олиш учун камида иккитадан мутахассис, яъни бир онколог ва бир врач-регистратор фаолият юритади. Ўзбекистонда саратонни рўйхатга олиш учун бир неча марта дастурий таъминотни жорий этиш уринишлари бўлган. Шунга қарамай, 2024 йилда саратонни рўйхатга олиш учун янги дастурий таъминот ишлаб чиқилди. Хулосалар: Ушбу тадқиқот натижалари шундан далолат берадики, хавфли ўсмалар бўйича маълумотларни йиғиш тизими пассив ҳисобланади ва бир нечта ҳисобот шаклларини тўлдиришга асосланган. Шунингдек, канцер-регистр тизимини, жумладан, дастурий таъминотни яратиш бўйича катта ишлар амалга оширилган.
Key words
Хавфли ўсмалар, канцер-регистр, онкологик беморларни рўйхатга олиш.
Literature
истенева О.А., Нестеренко А.В., Былдина А.И. Онкология в истории медицины // International scientific review. — 2017. — №1 — С. 32 2. Состояние онкологической помощи населению Республики Узбекистан в 2023 году / под ред М.Н. Тилляшайхов, Ш.Н. Ибрагимов, С.М. Джанклич. – Ташкент: ИПТД «Халк», 2024. – 184 с. 3. Контроль качества онкологической помощи населению с использованием современных информационных систем. Пособие для врачей / Ред. В.М. Мерабишвили, В.В. Старинский. — СПб., 2005. — 61 с. 4. Barchuk A, Belyaev A, Gretsova O, Tursun-Zade R, Moshina N, Znaor A. History and current status of cancer registration in Russia // Cancer Epidemiol. - 2021. Vol. 73. - pp. 963. doi: 10.1016/j.canep.2021.101963. 5. Cancer in Finland 2006 and 2007. Cancer Society of Finland Publication N76. — Helsinki, 2009. — 87 p. 6. Bray F, Znaor A, Cueva P, Korir A, Swaminathan R, Ullrich A, Wang SA, Parkin DM. Planning and Developing Population-Based Cancer Registration in Low- or Middle-Income Settings. – Lyon. – 2014. – 46 p. PMID: 33502836. 7. Bray F, Ferlay J, Laversanne M, Brewster DH, Gombe Mbalawa C, Kohler B, Piñeros M, Steliarova-Foucher E, Swaminathan R, Antoni S, Soerjomataram I, Forman D. Cancer Incidence in Five Continents: Inclusion criteria, highlights from Volume X and the global status of cancer registration. Int J Cancer. 2015 Nov 1;137(9). – 2060 p. doi: 10.1002/ijc.29670. PMID: 26135522. 8. Carmen Martos, Emanuele Crocetti (Coordinator), Otto Visser, Brian Rous, Francesco Giusti and the Cancer Data Quality Checks Working Group, A proposal on cancer data quality checks: one common procedure for European cancer registries – version 1.1, EUR 29089 EN, Publications Office of the European Union, Luxembourg.– 2018. – 99 p. doi:10.2760/429053 9. Cancer in Europe / Edited by Jemal A., Vineis P., Bray F., Torre L., D. Forman // The Cancer Atlas. – 2nd ed. – 2014. – pp. 56–57.