ПБиМ 2023 №4 (146)


Subject of the article

БРОНХ ДЕВОРИНИНГ СТРУКТУРАВИЙ КОМПОНЕНТЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ГИСТОГЕНЕЗИ ҲАМДА ЁШГА ДОИР ЎЗГАРИШЛАРИ (258-263)

Authors

Исмоилов Жасур Мардонович, Хамидова Фарида Муиновна

Institution

Самарқанд давлат тиббиёт университети, Ўзбекистон Республикаси, Самарқанд ш.

Abstract

Ушбу мавзусини танлашдан мақсад нафас олиш эпителийсининг ҳужайрали тузилмаларини ўрганиш зарурати билан боғлиқ. Нафас олиш йўлларининг шиллиқ қавати ҳимоя функцияларини бажарадиган мураккаб ҳужайралар тизимидан ташкил топган. Манбаларда трахея эпителий қопламасиининг микроскопик тузилиши ва транспорт функциясининг ёшга боғлиқ хусусиятлари бўйича тадқиқотлар мавжуд, аммо бронхларнинг эпителиал қатлами ҳақида кам маълумот мавжуд. Шу билан бирга, кўпгина тадқиқотлар - тадқиқотга ҳар доим ҳам таққосланмайдиган услубий ёндашувлар тўпламидан фойдаланган ҳолда фақат индивидуал ёш даврларини қамраб олган ва бутун эпителий қатламининг структуравий ва функционал параметрларининг миқдорий динамикасини ҳар томонлама ўрганиш бўйича ишлар этарли даражада мавжуд эмас.

Key words

ўпка, бронх, ҳужайра, пренатал, постнатал, бронхиал безлар, шиллиқ қават.

Literature

. Блинова C.А. Нейроэндокринная система ор-ганов дыхания // Клеточная биология легких в норме и при патологии; рук. для врачей / В.В. Ерохин, Л.К. Романова. - М.: Медицина, 2000. - С.221-234. 2. Завалий М.А. Сравнительная гистология и физиология мерцательного аппарата респира-торного эпителия // Таврический медико-биологический вестник. - 2014 б. - Т. 17. - №2 (66). - С.46-53. 3. Козлова А.Н. Морфофункциональная харак-теристика эпителия бронхов в онтогенезе чело-века и в экспериментальных условиях: автореф. дис. канд. мед. наук.: 14.00.23 / Алина Никола-евна Козлова. - Оренбург, 1997. - 21 с. 4. Кузнецов C.Л., Горячкина B.Л. // Руковод-ство по гистологии, В 2 Т. Т. II: Частная гисто-логия органов и систем. - СПб.: СпецЛит, 2001. - Гл.11. - С. 9-59. 5. Луценко М.Т. Дыхательная система /// Руко-водство по гистологии, В 2 Т. Т.II: Частная ги-стология органов и систем СПб.: СпецЛит, 2001.- Гл.13. - С.194-227 6. Романова Л.К. Воздухоносные пути / Л.К. Романова // Клеточная биология легких в нор-ме и при патологии; рук. для врачей / В.В. Еро-хин, Л.К. Романова. - М.: Медицина, 2000. - С.95-113. 7. Сапин М.Р., Акматов Т.А. Макро- и микро-скопическая характеристика желез трахеи и главных бронхов человека в постнатальном онтогенезе // Арх. анат. - 1989. - Т.97. - №8. - С.41-46. 8. Целуйко С.С. Дыхательная система / С.С. Целуйко // Руководство по гистологии, В 2 то-мах. Т. II / Р.К. Данилов, 2-е изд.- СПб.: СпецЛит, 2011. - Гл.4. - С.207-240. 9. Целуйко С.С. Идентификация и локализация стволовых клеток в органах дыхательной си-стемы // Бюллетень физиологии и патологии дыхания. - 2014. - №52. - С.121-128. 10. Целуйко С.С., Красавина Н.П., Горбунов М.М. Стволовые клетки в тканях органов ды-хания при холодовых воздействиях // Вопросы морфологии ХХI века. - 2010. - Вып. 2. - С.180-185. 11. Шадлинский В.Б., Гусейнов Б.М. Морфоло-гическая характеристика желез трахеи и глав-ных бронхов // Морфология. - 2007. - Т.132. - №4. - С.60-63. 12. Шубникова Е.А. Эпителиальные ткани / Е.А. Шубникова // Руководство по гистологии, В 2 томах. Т. I / Р.К. Данилов, 2-е изд., - СПб.: СпецЛит, 2011. - Гл.4. - С.124 - 202. 13. Bienenstock J., McDermott M.R. Bronchus- and nasal-associated lymphoid tissues // Immunol. Revol. - 2005. -Vol. 206. - P.22-31. 14. Carson J.L.1, Collier A.M., Gambling T.M., Hu S.C. An autoradiographic assessment of epi-thelial cell proliferation and postnatal maturation of the tracheal epithelium in infant ferrets // Anat. Rec. - 1999. - Vol. 256 (3). - P.242-251. 15. Choi H. K., Finkbeiner W. E., Widdicombe J. H. A comparative study of mammalian tracheal mucous glands // J. Anat. - 2000. - Vol.197. - P.361-372. 16. Francis R.J., Chatterjee B., Loges N.T., Zent-graf H., Omran H., Lo C.W. Initiation and matura-tion of cilia-generated flow in newborn and post-natal mouse airway // Am. J. Physiol. Lung Cell. Molec. Physiol. - 2009. - Vol.296. -P.1067-1075. 17. Gartner L.P. Color textbook of Hystology / L.P. Gartner, J.L. Hiatt. -Elsevier, 2007. – 573 p. 18. Ho J.C., Knok N. C., Wayne H.H., Lam W.L. The Effect of Aging on Nasal Mucociliary Clear-ance, Beat Frequency, and Ultrastructure of Res-piratory Cilia // Am. J. Respir. Crit. Care Med. - 2001. -Vol.163. - P.983-988. 19. Leigh M.W., Gambling T.M., Carson J.L. Postnatal development of tracheal surface epithe-lium and submucosal glands in the ferret. // Exp. Lung. Res. -1986. -Vol.10 (2). - P.153-169. 20. Lim M., Elfman F., Dohrman A., Cunha G., Basbaum C. Upregulation of the 72-kDa type IV collagenase in epithelial and stromal cells during rat tracheal gland morphogenesis // Dev. Biol. - 1995. - Vol. 171 (2). - P.521-530 21. Rizaev J. A., Rizaev E. A., Akhmadaliev N. N. Current View of the Problem: A New Approach to Covid-19 Treatment // Indian Journal of Forensic Medicine & Toxicology. – 2020. – Т. 14. – №. 4. 22. Rizaev J. A. et al. The need of patients with systemic vasculitis and coronavirus infection in the treatment of periodontal diseases //Applied Information Aspects of Medicine (Prikladnye in-formacionnye aspekty mediciny). – 2022. – Т. 25. – №. 4. – С. 40-45. 23. Rizaev J. A. et al. Clinical and radiological characteristics of periodontic interweaves in pa-tients with chew recessional //European Journal of Interdisciplinary Research and Development. – 2023. – Т. 11. – С. 36-41. 24. St George J.A., Nishio S.J., Cranz D.L., Plop-per C.G. Carbohydrate cytochemistry of rhesus monkey tracheal submucosal glands // Anat Rec. -1986. - Vol.216 (1). - P.60-67. 25. Toskala E.1., Smiley-Jewell S.M., Wong V.J., King D., Plopper C.G. Temporal and spatial distri-bution of ciliogenesis in the tracheobronchial air-ways of mice // Am. J. Physiol. Lung. Cell Mol. Physiol. - 2005. - Vol.289 (3). - P. 454-459. 26. Voter K.Z.1, Leigh M.W., Boat T.F. Develop-ment of mucociliary transport in the postnatal fer-ret trachea // J. Appl. Physiol. -1992. - Vol.73 (4). -P.1500-1503. 27. Wansleeben C., Bowie E., Hotten D.F., Yu Y.R., Hogan B.L. Age-related changes in the cellu-lar composition and epithelial organization of the mouse trachea // PLoS One. - 2014. - Vol.9 (3). - e93496. 28. Weiss D.J., Bertoncello I, Borok Z., Prockop J.D. Stem cells and cell therapies in lung biology and lung diseases // Proc. Am. Thorac. Soc. - 2011. - Vol.8. - P.223-272. 29. Widdicombe J. H, Chen L. L-K., Sporer H. Distribution of tracheal and laryngeal mucous glands in some rodents and the rabbit // J. Anat. - 2001. - Vol.198. - P. 207-221. 30. Yang B., Yu S., Cui Y., He J., Jin X., Wang R. Histochemical and ultrastructural observations of respiratory epithelium and gland in yak (Bos grunniens) // Anat. Rec. - 2010. - Vol.293 (7). - P.1259-1269.