Kafedrada tibbiyot fanlari nomzodi, dotsent Quyliev Murodillo Umarovich kabi taniqli o'qituvchilar bilan hamkorlikda ishlagan, ular talabalar uchun o'zbek tilida “Ichki kasalliklar” o'quv qo'llanmasi hamda ikkita badiiy asar: “Ma'naviyat xaqida bazi uylar”, “Ustoz va shogird”; tibbiyot fanlari nomzodi, dotsent M.B. Mahmudov, bir vaqtning o'zida shoshilinch terapiya kafedrasini boshqargan (1999-2004), tibbiyot fanlari nomzodi. R.A.Jalilov, tibbiyot fanlari nomzodi, dotsent L.F.Kazimova, tibbiyot fanlari nomzodi, katta o‘qituvchi X.A. Ashrapov, tibbiyot fanlari nomzodi, dotsent D.K.Ishanqulova, tibbiyot fanlari nomzodi X.I. Turdibekov, tibbiyot fanlari doktori, professor Sh.X. Ziyadullaev (2020-2023 yildan Samarqand davlat tibbiyot universiteti ilmiy ishlar va innovatsiyalar boʻyicha prorektor). Kafedra xodimlari tomonidan 9 ta monografiya, 600 dan ortiq ilmiy-ma’rifiy maqola va tezislar mahalliy va yetakchi xalqaro jurnallarda chop etilgan.
Samarqand davlat tibbiyot institutida 2-son Terapiya bo‘yicha umumiy amaliyot shifokorlarini tayyorlash kafedrasi 1999-yilda tashkil etilgan bo‘lib, unga tibbiyot fanlari doktori, professor Xaitova Nazira Musayevna 14 yildan ortiq rahbarlik qilgan. 2013 yildan boshlab kafedraga tibbiyot fanlari doktori, professor Tashkenbayeva Eleonora Negmatovna rahbarlik qilib kelmoqda.
Oxirgi 27 yil ichida ichki kasalliklar kurslari doirasi kengaydi. Tibbiyot va tibbiyot-pedagogika fakultetlarining oxirgi kurs talabalari uchun ichki kasalliklar, ichki kasalliklar poliklinikasidagi favqulodda vaziyatlar, oilaviy tibbiyot fanlaridan tashqari, 2013 yilda kredit-modulli ta’lim tizimiga o‘tish bilan (kafedra 2-sonli ichki kasalliklar deb o‘zgartirildi) quyidagi fanlar qo‘shildi: Ichki kasalliklar asoslari; Stomatologiya fakulteti 3-4-kurs talabalari uchun terapiya va klinik allergologiya va Oliy hamshiralik ishi fakulteti 2-kurs talabalari uchun Terapiyada hamshiralik ishi. 2016 yildan boshlab xalqaro uchinchi va to‘rtinchi kurs talabalari kafedrada quyidagi fanlar bo‘yicha o‘qishni boshladilar: Ichki kasalliklar; Ichki kasalliklar klinikasidagi favqulodda vaziyatlar va Oila tibbiyoti. 2020-yil sentabr oyidan boshlab xalqaro talabalar sonining tez ortib borishi va xalqaro fakultet tashkil etilishi munosabati bilan 2021-yildan boshlab MBBS dasturi boʻyicha chet ellik talabalar kafedrada tahsil olishni boshladilar. Kafedra tashkil etilgan kundan boshlab kafedraning klinik bazasi Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazining Samarqand filiali, xususan, 2-sonli shoshilinch terapiya boʻlimi hisoblanadi. Samarqandda 2, 3, 4, 7, 8 va 12- sonli oilaviy poliklinikalarda ham o’quv xonalari tashkil etilib, talabalarni birlamchi yordam ko’rsatish muassasalarida ham ilmiy-amaliy ko’nikmalarini oshirish yo’lga qo’yildi. 2021-yildan boshlab Respublika kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Samarqand filiali kafedra klinik bazasi tarkibiga kiritildi.
Samarqand davlat tibbiyot universiteti kafedrasining ilmiy-uslubiy faoliyati Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazining Samarqand filiali ilmiy-tadqiqot bo‘limi bilan bevosita bog‘langan. Shunday qilib, 2002 yilda E.N. Tashkenbayeva 2-son ichki kasalliklar kafedrasi dotsenti, tibbiyot fanlari nomzodi, terapevtik kafedraning ilmiy-tadqiqot bo‘limiga rahbarlik qildi. Ilmiy-tadqiqot ishlari Samarqand filialida terapevtik xizmat ko‘rsatishning kasbiy sifatini yanada takomillashtirish va oshirish, favqulodda vaziyatlarda bemorlarni davolashning maqbul usullarini aniqlash, tez tibbiy yordam ko‘rsatishning gospitalgacha va statsionar bosqichlari o‘rtasidagi uzviylikni yo‘lga qo‘yishga qaratildi. Filial bo‘limining tarkibiy qayta tashkil etilishi kafedra va filial xodimlari o‘rtasidagi ilmiy-tadqiqot ishlarini yanada integratsiyalashuviga yordam berdi va bu nashrlar sonining sezilarli darajada oshishiga xizmat qildi. Bugungi kunda 2-sonli ichki kasalliklar kafedrasi Respublika shoshilinch tez tibbiy yordam ilmiy-tadqiqot markazi Samarqand filiali xodimlari bilan birgalikda xalqaro va Respublika miqyosdagi ilmiy-amaliy konferensiyalar, seminarlar, simpoziumlar, kongresslarda faol ishtirok etmoqda. Samarqand Davlat Tibbiyot Universiteti 2-son ichki kasalliklar va kardiologiya kafedrasi o'zining 24 yillik faoliyati davomida favqulodda vaziyatlarda somatik bemorlarni davolash usullarini takomillashtirish bo'yicha bir qator tadqiqot loyihalarini amalga oshirdi. Bo‘limning tashkiliy shakllari, tuzilmasi va ish yuritish jarayoni davomida takomillashtirildi va Samarqand filiali bilan birlashtirildi. Kafedra xodimlari shoshilinch tibbiy yordam sohasida klinik yordam va ilmiy tadqiqotlarda faol ishtirok etadilar. Universitet xodimlarining bevosita ishtirokida Samarqand viloyatida tez tibbiy yordam ko‘rsatishning asosiy bosqichlari yo‘lga qo‘yildi, kompleks va intensiv davolash usullari joriy etildi, hayot uchun xavfli sharoitlarda samarali davolash imkoniyatlari kengaytirildi. Kafedra professor-o‘qituvchilari va dotsentlari tomonidan tashxisi noaniq bo‘lgan bemorlarga doimiy differensial diagnostika yordami ko‘rsatiladi.
Xaitova Nazira Musayevna. Kafedra mudiri sifatida Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazining Samarqand filialida ilmiy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari lavozimida ham ishlagan professor N. M. Xaitova 100 dan ortiq ilmiy maqolalar, jumladan, ikkita monografiya chop ettirdi. Professor N. M. Xaitova rahbarligida kafedra xodimlari ko‘plab respublika va xalqaro konferensiyalar va kongresslarda o‘z ilmiy ma’ruzalari bilan qatnashdilar. N. M. Xaitova O‘zbekiston reproduktiv salomatlik assotsiatsiyasi vitse-prezidenti, “Umumiy amaliyot shifokori xabari” jurnali tahrir hay’ati a’zosi, “O‘zbekiston tibbiyot jurnali” jurnali tahririyati a’zosi bo‘lib ishlagan va xalq deputatlari viloyat Kengashi deputati etib saylangan. Professor N. M. Xaitova rahbarligida to‘rt nafar nomzodlik va ikkita doktorlik dissertatsiyasi tugallandi. Shu davrda kafedrani ichki kasalliklar mutaxassisligi bo‘yicha sakkiz nafar klinik ordinator va yetti nafar magistratura bosqichini tamomladi.
Kafedrada boshqa xodimlar bilan birgalikda surunkali bronxit, bronxial astma, miokard infarkti, gipertoniya kasalliklarida lazer terapiyasidan foydalanish bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib borildi. Shuningdek, respirator kasalliklarning etiologiyasi va patogenezi haqidagi tushunchamizni kengaytirish va klinik amaliyotda foydaliligi isbotlangan testlarni ishlab chiqish maqsadida organizmning immunologik reaktivligi bo‘yicha tadqiqotlar olib borildi.
2009-2011 yillarda tibbiyot fanlari doktori, professor N.M.Xaitova rahbarligida kafedraning ilmiy yo‘nalishi “Bronxo-pulmonar patologiyasi bo‘lgan bemorlarni diagnostika qilish, differensial terapiya, profilaktika va immunoreabilitatsiya qilishning yangi texnologiyalarini ishlab chiqish”ga qaratilgan. Kafedra xodimlari Markaz faoliyatida faol ishtirok etib, Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Samarqand filiali shifokorlarining malakasini oshirish maqsadida muntazam ravishda ilmiy, amaliy va klinik konferensiyalar, shuningdek, zamonaviy tibbiyotning dolzarb masalalari bo‘yicha mahorat darslari o‘tkazib kelinmoqda.
Tashkenbaeva Eleonora Negmatovna. 2013-yildan buyon kafedraga tibbiyot fanlari doktori, Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazining 2-sonli shoshilinch terapiya bo‘limining sobiq mudiri Tashkenbayeva Eleonora Negmatovna rahbarlik qilib kelmoqda. Uning rahbarligida 56 nafar magistratura bosqichini, Samarqand davlat tibbiyot institutini kardiologiya bo‘yicha 60 dan ortiq klinik ordinaturani, Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Samarqand filialining ichki kasalliklar bo‘yicha 20 nafar klinik ordinatorni tamomladi. O‘n bitta nomzodlik dissertatsiyasi, shuningdek, bitta DSc dissertatsiyasi himoya qilingan. 2022 yilda E.N. 2-son ichki kasalliklar va kardiologiya kafedrasi mudiri Tashkenbayeva E.N. professor unvoni sohibasi bo’ldilar.
Prof. Tashkenbayeva E.N. rahbarligida, 2011-2014 yillar davomida ADSS5 № A10-SS-01154-sonli shartnoma boʻyicha “Diagnostika, davolash va kasalliklarning oldini olishning yangi texnologiyalari va usullarini ishlab chiqish orqali aholi salomatligini yaxshilash” PPI-10 amaliy dasturi boʻyicha “ Asimptomatik giperuremiyada yurak-qon tomir asoratlari rivojlanishining oldini olish usullarini ishlab chiqish” mavzusida ilmiy-tadqiqot ishlari olib borildi. Tadqiqot natijalari asosida 52 ta ilmiy ishlar chop etildi, “Asimptomatik giperurikemiya: patogenetik jihatlari, klinik ko‘rinishi, prognozi va korreksiyasi” mavzusida monografiya, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi “FAN” nashriyoti, Toshkent – 2014; “Yurak-qon tomir kasalliklarida qo‘llaniladigan dori vositalarining klinik farmakologiyasi” darsligi; ixtiroga patent № IAP 05346 "Endotelial disfunktsiyani tuzatish usuli" olindi.
2015-yildan buyon 2-sonli ichki kasalliklar kafedrasi ilmiy-texnikaviy sa’y-harakatlarini yurak-qon tomir kasalliklarining rivojlanishiga sabab bo‘ladigan irsiy omillarni aniqlashga qaratdi. Tadqiqotning asosiy yo'nalishlaridan biri bu nomzod genlarning allel polimorfizmlari bilan yurak-qon tomir kasalliklari (YuQTK) rivojlanish xavfi bilan bog'liqligini o'rganishdir. Dunyo bo'ylab yetakchi genetik laboratoriyalarda ushbu mavzu bo'yicha olib borilgan keng ko'lamli ishlarga qaramay, ayrim genlarning YuQTK rivojlanishiga ta'siri haqidagi ma'lumotlar, aksariyat hollarda, bahsli. Bu etnik farqlar, genlarning pleiotrop ta'siri va subklinik fenotiplarning mavjudligi bilan bog'liq. Shu maqsadda BHU bilan bogʻliq boʻlgan yurak ishemik kasalliklarining turli klinik kechishlarida endotelial disfunktsiya va oksidlovchi stress rivojlanishini aks ettiruvchi biokimyoviy markerlarning roli, ularni davolashga individual yondashuv samaradorligi mezonlari oʻrganilmoqda, soʻngra genotipik va protologenozni aniqlash usullari ishlab chiqilmoqda.
2018 yildan 2020 yilgacha, jumladan, Samarqand davlat tibbiyot instituti kafedrasi va Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazining Samarqand filiali shoshilinch terapiya ilmiy bo'limi prof. E.N. Tashkenbayeva PZ-20170927280-m. shartnoma boʻyicha PPI-149 “Stenokardiyaning nostabil variantlari oqibatini aniqlashning molekulyar-genetik va ularni davolashga maxsus individual yondashish usullarini ishlab chiqish” mavzusidagi amaliy dasturi boʻyicha ilmiy tadqiqot ishlarini olib bordi. 2021 yilda t.f.d., prof. E.N. Tashkenbayeva, “BRONCHOVALIN (oregano ekstrakti) 0,4 g preparatining klinik samaradorligi va tolerantligini oʻrganish boʻyicha klinik tadqiqot oʻtkazildi. Tabletkalar Oʻzbekiston Sharq tabobati ilmiy-tadqiqot institutida ishlab chiqilgan. 2021-2023 yillarda Saratov universitetining «Klinik-laborator, psixososial omillarni va axborot texnologiyalarini qo‘llash asosida, jumladan COVID-19 bilan og‘rigan bemorlarda, yurak-qon tomir kasalliklarining rivojlanishini bashorat qilish va shaxsga yo‘naltirilgan terapiya» mavzusidagi kafedraning xalqaro ilmiy loyihalardagi ishtiroki muhim voqea bo‘ldi. 2023-yilda jamoa Yevropa va Markaziy Osiyoda xavf omillarini o‘rganish, ikkilamchi profilaktika va yurak-qon tomir kasalliklarini nazorat qilishga qaratilgan Euroaspire VI Yevropa grantiga qo‘shildi. Yetakchi xalqaro ilmiy markazlar bilan hamkorlik kafedra xodimlariga ilg‘or tajribalarni o‘zlashtirish, yurak-qon tomir kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarni monitoring qilishning zamonaviy standartlarini joriy etish, profilaktik kardiologiya sohasida ilmiy ufqlarni kengaytirish imkonini berdi. Ushbu yo‘nalishni davom ettirgan holda kafedra 2025-yildan boshlab O‘zbekiston Respublikasi Innovatsiya vazirligi granti doirasida “Yurak ishemik kasalliklarida endotelial disfunktsiyani davolashning aniq yechimlarini tatbiq etish” mavzusida keng ko‘lamli loyihani amalga oshirishga kirishadi. Euroaspire VI kabi xalqaro loyihalarda ishtirok etishdan tortib, 2025-yilda milliy tashabbuslargacha boʻlgan boʻlim jahon ilmiy hamjamiyatiga integratsiyalashuv va aniq tibbiyotning innovatsion yoʻnalishlarini rivojlantirish sari ishonch bilan bormoqda.
Ulashish
