«Teri-tanosil kasalliklari kafedrasi» dastlab, 1932 yilda viloyat teri-tanosil kasalliklari dispanseri negizida tashkil etilgan.
Kafedra tashkilotchisi va birinchi mudiri professor Konstantin Andreevich Dyakov (1932-1959) edi. 27 yil davomida ushbu bo’limga rahbarlik qilib, ko’plab teri va tanosil kasalliklarini davolash usullarini takomillashtirishga alohida e’tibor qaratdi. U universitet tarkibiga a’zologiga kirib, tibbiyot fakulteti dekanining o’rinbosari, keyin esa tibbiyot fakulteti dekani bo’lgan. Ushbu kafedraning xodimlari kam edi, lekin ular doimo amaliy sog’liqni saqlash uchun muhim bo’lgan masalalar yechimini ishlab chiqish bilan shug’ullanishgan. Institut professor-o’qituvchilarining yuqori malakali mutaxassislar tayyorlashdagi xizmatlarini inobatga olib, SSSR Oliy Soveti Prezidiumi 1953-yil 27-oktabrdagi qarori bilan bir qancha ishchilarni, shu jumladan K.A. Dyakovni Lenin ordeni bilan taqdirladi. Uning rahbarligi ostida 6 ta nomzodlik dissertatsiyasi himoya qilingan. 1959-1963 yillarda O’zbekiston SSR Sog’liqni saqlash vazirligi Teri-tanosil kasalliklari institutida ilmiy tadqiqot ishlariga rahbarlik qilib, so’ngra yana SamMIga qaytgan. 1964 yilda ilmiy ishlar bo’yicha prorektor lavozimida bo’lganda vafot etgan.
1940 yilda Dyakov K.A. qo’tirni davolash uchun oltingugurtli sovunni qo’llashni taklif qilgan. Uning qo’llanilishi SSSR Sog’liqni saqlash vazirligining Farmakologiya qo’mitasi tomonidan tasdiqlangan. Ushbu davolash usuli tibbiy amaliyotda front sharoitida keng qo’llanilgan va ayniqsa Ulug’ Vatan urushi yillarida yuqori baholangan.
Dyakov K.A.1941 yilda "Sifilisni davolash muammosi bilan bog’liq holda buyraklar tomonidan simob preparatlarining chiqarilishi" mavzusida doktorlik dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qildi. Bu yo’nalish keyinchalik uning shogirdlari tomonidan yanada rivojlantirildi. Uning rahbarligida 1945 yilda Zotova M.E. salitsil simob inyeksiyasidan keyin buyraklar orqali simobning ajralib chiqish dinamikasini o’rgandi. Ipak qurti va sanoat suvidan olingan turli moddalar ekstraktining teriga ta’siri 1946 yilda Berdnikova M.D. tomonidan, Qichishishli dermatozlarni markaziy asab tizimiga ta’sir qiluvchi ba’zi dorilar bilan davolash 1956 yilda Tesalova O.T. tomonidan o’rganildi. U qichiydigan dermatozlarni davolashda promedol (barcha in’ektsiyalarning 75,39%), morfin (68,98%) va kofur (62,81%) ishlatilganda yaxshi ta’sir qilishi kuzatilganligini aniqladi. Bundan tashqari, ushbu dorilar ekzema, neyrodermatit, eshakyemini davolashga yordam beradi va ko’plab bemorlarda markaziy asab tizimining funktsional holatini normallashtiradi.
1958 yilda Xodjaev X.X. ba’zi qichimali dermatozlarni davolash bilan shug’ullangan. Uning ma’lumotlariga ko’ra, mast qiluvchi Lagochilusning suvli eritmasi bilan davolashdan keyin ekzema, neyrodermatit, eshak yemi va qichishish bilan og’rigan bemorlarning 68% da klinik tiklanish va sezilarli yaxshilanish sodir bo’lgan. Qolgan bemorlarda terapevtik ta’sir faqat uzoq muddatli davolanishda (3-6 oy davomida) kuzatilgan. Lagochilus bilan davolash paytida nojo’ya ta’sirlar juda kam (1,03%) kuzatiladi, ta’sirlangan va o’zgarmagan terining funktsiyalari zaiflashadi. Ekzema bilan og’rigan bemorlarda eng qiyini terining vazodilatator funktsiyasini, uning harorat funktsiyasini va normal dermografizm qobiliyatini tiklash. Shuningdek, neyrodermatitda terining elektr o’tkazuvchanligini tiklash ham qiyin.
I.N. Ibrohimov (1963) teri kasalliklari bilan og’rigan bemorlarni gelioterapiya sharoitida davolash samaradorligini o’rgangan. U E.A. Chernyavskiyning jalyuzi ekranli gelioterapiyasi neyrodermatit, ekzema, tangachali temiratkida (psoriaz) yuqori samarali va terining qichishida samarasi biroz kamroqligini aniqladi. Geliyoterapiya ta’sirida zararlangan hududlarda terining harorati normallashadi, uning elektr o’tkazuvchanligi va terining termoregulyatsiya funktsiyalari tiklanadi. Ibragimov I.N. va V.S.Svarichevskiy 1962 yilda “Ba’zi teri kasalliklarida prof. E.A. Chernyavskiyning jalyuzi ekranli gelioterapiyasi" nomli monografiyalarini chop etishdi.
1959 yildan 1972 yil avgustigacha kafedraga tibbiyot fanlari doktori (1967), professor (1968) dermatovenerolog Sulaymonov Karim Sulaymonovich rahbarlik qildi. U tibbiyot fakulteti dekani bo’lib faoliyat yuritgan (1960-1963 va 1969-1972). U 1923-yil 28-oktabrda Toshkent shahrida o’qituvchi oilasida tug’ilgan. Toshkent tibbiyot institutining davolash fakultetini (1944), aspiranturani (1944-1947) va dermatovenerologiya mutaxassisligi bo’yicha doktoranturani (1954-1957) tugatgan. Oʻzbekiston dermatovenerologiya ilmiy-tadqiqot institutida katta ilmiy xodim (1948—1949), Toshkent tibbiyot instituti teri kasalliklari kafedrasida assistent (1948—1949 va 1957—1959) boʻlib ishlagan.
1967 yilda K.S. Sulaymonov “Tizimli qizil yugirikda patogenetik terapiya va profilaktika materiallar” mavzusida doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi. Ushbu ishda issiq iqlimli hududlarda tizimli qizil yugurukning juda kam uchraydigan holatlari haqidagi qarashlarning noto’g’riligini, kasallikning rivojlanishida endogen va ekzogen omillar ta’siri ko’rsatilgan. Kasallikning rivojlanishiga sabab bo’lgan omillar orasida quyosh nuri, shamollash, sil kasalligi, ruhiy travma va endokrin kasalliklar bo’lishi mumkin. Tizimli qizil yugirik bilan og’rigan bemorlarda uning og’irligiga qarab, oqsil almashinuvi o’zgaradi, mis almashinuvi buziladi, uning yetishmovchiligi ayniqsa bahorda seziladi. Muallif kasallikning patogenezini o’rganib chiqdi va oqsil birikmalari va mis almashinuvini normallashtirish uchun steroid gormonlar bilan tizimli qizil yuguruk bilan og’rigan bemorlarni uzoq muddatli davolash rejimini taklif qildi. Bundan tashqari, qizil yuguruk bilan og’rigan bemorlarda ultrabinafsha eritema rivojlanishining xususiyatlari ko’pincha terining elektr o’tkazuvchanligining turli ko’rinishlariga inertlik darajasiga mos keladi, muallif buni asab tizimidagi fiziologik tormozlanish bilan bog’lagan. Ushbu siljishlar davolash natijasida normallashadi. Shu bilan birga, u mavjud dori vositalari bilan bir qatorda desensibilizatsiyalovchi, infektsiyaga qarshi, vitaminli, tonusni ko’taruvchi vositalar va preparatlardan foydalanish zarurligini ta’kidladi. Muallif tomonidan ishlab chiqilgan bemorlarni klinik tekshirish usuli ushbu kasallikka qarshi kurashda istiqbolli usul bo’ldi.
Uning rahbarligida kafedraning ikki nafar xodimi nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi. 1969 yilda Kazakova V.I. vitiligo bilan kasallangan bemorlarning patogenetik terapiyasi va ikkilamchi profilaktikasi masalalari bilan shug’ullangan. U ushbu kasallikda periferik qonda, jigarda buzilishlar kuzatilganligini, xususan, mis almashinuvi buzilganligini aniqladi. Vitiligo bilan og’rigan bemorlarni davolashda furokumarin preparatlari (beroksan, meladinin va boshqalar) eng samarali bo’lib chiqdi. Davolash rejimiga mis tuzlarini kiritish ularning samaradorligini 24,7% ga oshirdi. Eng aniq terapevtik samara kasallikning davomiyligi qisqa bo’lgan, yosh va o’rta yoshdagi bemorlarda kuzatildi.
1975-yilda X.Sh.Shodiyev vitiligo kasalligining patogenezi, davolash va ikkilamchi profilaktikasining ayrim jihatlarini o’rganib, bu kasallikda askorbin kislota yetishmasligi, ayniqsa qish-bahor davrida, oksidlanish-qaytarilish jarayonlari buzilib, gipoksiya va gipoksemiya rivojlanishini ko’rsatdi, jigar faoliyatining buzilishi aniqlanadi. Vitiligo bilan og’rigan bemorlarni davolash kompleksida furokumarin preparatlari bilan bir qatorda askorbin kislotasi, mis tuzlari va kislorodni kiritish kerakligini aniqladi.
1972 yildan buyon Oʻrta Osiyo tibbiyot pediatriya institutining teri va tanosil kasalliklari kafedrasiniga Sulaymonov K.S. rahbarlik qildi. Uning ilmiy ishlari tizimli qizil yuguruk va vitiligoning klinik-patologik va terapevtik muammolarini o’rganishga bag’ishlangan.
1972-yil dekabrdan 1983-yilgacha kafedraga tibbiyot fanlari doktori (1970), professor (1975) Ibrohimov Fatih Ibrohimovich rahbarlik qildi. 1921 yilda Toshkent shahrida xizmatchi oilasida tug’ilgan. Toshkent tibbiyot institutining davolash fakultetini (1944), Markaziy teri tanosil kasalliklari instituti aspiranturasini (1948-1951), Birinchi Leningrad tibbiyot instituti doktoranturasini (1954-1955) tugatgan. Samarqand viloyati Qoʻshrobod tumanida dermatolog boʻlib ishlagan (1944-1946). Klinik ordinaturani tugatgan (1946-1947). Toshkent tibbiyot malakasini oshirish institutida (1952-1953), SamMIda (1953-1955) dermatovenerologiya fanidan dars bergan. Pekin (1955-1957), Tehron (1970-1972) shifoxonalarining teri kasalliklari bo’limlarini boshqargan. Butunittifoq dorivor oʻsimliklar instituti (1957-1959), OʻzSSR Fanlar akademiyasi Eksperimental tibbiyot institutida katta ilmiy xodim (1959-1961), Moskva shahar markaziy klinikasida Sogʻliqni saqlash boʻlimi maslahatchi (1961-1964), Oʻzbekiston dermatovenerologiya ilmiy-tadqiqot institutida katta ilmiy xodim (1964-1970) boʻlib ishlagan. 50 ta ilmiy ishlar nashr etgan, shu jumladan 4 ta monografiya, ulardan biri «Odamning zamburug’li kasalliklari» ga bag’ishlangan (1970).
Kafedrada mudirdan tashqari ikkita dotsent (I.N. Ibragimov va X.X. Xodjaev) va uchta assistent (X.Sh. Shodiev, A.R. Rustamov va L.A. Chernix) faoliyat yuritgan. Bo’lim Samarqand shahridagi ayrim sanoat korxonalarida kasbiy dermatozlarni aniqlash, davolash va oldini olish masalalari bilan shug’ullangan. Chernix L.A. rahbarligida 1980 yilda “Xujum” ipak o’rash fabrikasida kasbiy teri kasalliklarini kamaytirish bo’yicha tadqiqot olib borgan. F.I. Ibragimov viloyat teri-tanosil kasalliklari dispanserining laboratoriyasi qurilishi tashkilotchilaridan biri edi.
1984-2001-yillarda kafedrani professor Shodiev Xaknazar Shodievich boshqargan.1944-yilda Samarqand viloyati Nurota tumanida tug’ilgan. Samarqand tibbiyot institutini tamomlagan (1967), teri va tanosil kasalliklari kafedrasida klinik ordinaturani (1969-1972) tamomlagan. Assistent bo’lib ishlagan (1972-1984). 1974 yilda nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. U allergik dermatozlarning mintaqaviy xususiyatlarini ishlab chiqqan. 40 dan ortiq ilmiy ishlar, shu jumladan 6 ta uslubiy tavsiyanomalar chop etgan. Viloyat dermatovenerologlar jamiyati raisi, viloyat sog’liqni saqlash boshqarmasining mustaqil bosh mutaxassisi bo’lgan.
Prof. K.S. Sulaymonov rahbarligida 1975 yilda X.Sh. Shadiyev “Vitiligoning patogenetik davolashini baholash va ikkilamchi profilaktika” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qildi. 72 ta ilmiy maqolalar muallifi. Uning ilmiy ishlari butun dunyoda katta qiziqish uyg’otadi va u dermatologiyaning ko’plab sohalarida sezilarli iz qoldirdi. X.Sh. Shodievning qorako’lchilik va ko’nchilik ishchilari orasida allergik dermatozlarning mintaqaviy xususiyatlari to’g’risidagi ma’lumotlari zalvorli hisoblanadi.
2001 yildan 2018 yilgacha kafedrani Abdullaev Davlat Mukumovich boshqargan. 1990 yilda Moskva shahridagi Immunologiya ilmiy-tadqiqot institutida “Membrana-faol birikmalarning immunostimulyatsion xossalari” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qilgan. Ilmiy faoliyatida 50 dan ortiq ilmiy maqolalari, 2 ta o’quv-uslubiy qo’llanmalari nashr etgan. Abdullaev Davlat Mukumovich hozirda Samarqand viloyati dermatovenerologlar jamiyatiga rahbarlik qiladi.
2019 yildan 2022 yilgacha kafedrani Ashirov Zohid Fayozjonovich boshqargan. 50 dan ortiq ilmiy ishlar muallifi.
2023-yil fevral oyidan boshlab kafedraga Go’zal Davlyatovna Klebleeva rahbarlik qilib kelmoqda. Tibbiyot fanlari bo’yicha 14.00.11 – Dermatologiya va venerologiya ixtisosligi bo’yicha “COVID-19 infeksiyasi bilan kasallangan bemorlarda dermatologik ko’rinishlarning klinik kechishi xususiyatlari” tibbiyot fanlari bo’yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qildi. 15 ta ilmiy ishlar muallifi. Klebleeva G.D. hozirda doktorlik dissertatsiyasi ustida ish boshladi.
Bugungi kunda kafedra xodimlari tomonidan zamonaviy o’qitish usullariga asos solingan. Yuqori texnologiyali usullarni joriy etish, bemorlar bilan ishlashda bevosita yangi ta’lim va ko’nikmalarni o’rgatish, shifokorlar tajribasini almashish va turli malakali shifokorlarni tayyorlashga tabaqalashtirilgan yondashuv ko’zda tutilgan. Yosh shifokorlar, tajribali dermatovenerologlar va tegishli ixtisoslik shifokorlari orasida katta talabga ega bo’lgan klinik ordinatorlar, magistratura rezidentlari va kasbiy qayta tayyorlash rezidentlari uchun umumiy va tematik takomillashtilgan o’quv dasturlar tayyorlandi.
Teri-tanosil kasalliklari kafedrasida masofaviy ta’lim shaklidagi ta’limning yangi shakli ishlab chiqildi, bu esa masofadan turib, o’qituvchi va talaba o’rtasidagi to’g’ridan-to’g’ri, shaxsiy ma’lumotlarsiz o’qitish imkonini beruvchi zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanishga asoslangan o’quv jarayonini amalga oshirish usuli bo’ldi. Bularning barchasi bizga ikkita o’zaro bog’liq muammoni hal qilishga imkon berdi: auditor o’qitish va talabalarning mustaqil ishi samaradorligini oshirish. Shu bilan birga, har bir mavzuning elektron variantida kafedrada ishlab chiqilgan ma’ruza taqdimoti, matnli fayl shaklida formatlangan elektron darsliklar, har bir mavzu yakunida test nazorati shaklida qo’shimcha materiallardan foydalaniladi.
Kafedrada tibbiyotdagi innovatsion jarayonning asosiy tamoyillarini birlashtirilgan: ta’lim va terining sifati va hayot sifatini sezilarli darajada yaxshilaydigan ilmiy tadqiqotlardan foydalanishni izchil targ’ib qilish. Kafedrada dermatovenerologiya ixtisosligi rivojlanishining hozirgi bosqichining o’ziga xos xususiyati DEKA "Excilite µ-308" lazer apparati (Italiya) kosmetologiyasidan foydalangan holda tibbiy kosmetologiya, trixologiya va teri kasalliklari bilan og’rigan bemorlarni zamonaviy diagnostika va davolashning turli jihatlarini o’rganishdir.
O’tgan 5 yil davomida kafedra xodimlari tomonidan 400 dan ortiq ilmiy ishlar, jumladan, 12 ta o’quv qo’llanma, 2 ta monografiya, yetakchi respublika va xalqaro jurnallarda 100 dan ortiq maqolalar chop etilgan.
SAMARQAND DAVLAT TIBBIYOT UNTVERSITETI ilmy kengash yig'ilishi 11-sonli bayonnomasiga muofiq 25-iyun 2025-yildan Samarqand davlat tibbiyot universiteti Teri-tanosil kasalliklari kafedrasida hozirgi kunda "Dermatovenerologiya" mutaxassisligi bo'yicha magistratura rezidentlari, klinik ordinatorlar, internatura tinglovchilari hamda Diplomdan keyingi ta'lim fakultetida "Kosmetologiya" ixtisosligi bo'yicha ta'lim olayotgan tinglovchilar tahsil olayotganini inobatga olgan holda, kafedra nomini "Dermatovenerologiya va kosmetologiya" kafedrasi deb qayta nomlandi.
