Биология ва тиббиёт муаммолари 2025, №4 (163)


Тема статьи

ИККИНЧИ ТУР ҚАНДЛИ ДИАБЕТНИНГ ЭРТА АСОРАТЛАРИ РИВОЖЛАНИШИДА МАРКАЗИЙ СЕМИЗЛИК ВА ГЛИКЕМИК НАЗОРАТ ЎРТАСИДАГИ БОҒЛИҚЛИК (139-144)

Авторы

Назикулов Олимжан Махмуджанович, Эшмурадова Шохиста Мухтаровна, Зиядуллаев Шухрат Худойбердиевич, Рузимуродов Нодиржон Фазлиддинович, Абдурашитова Шарафат Абдумажитовна, Ахмеров Ильяс Эрикович

Учреждение

1 - Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Иммунология ва инсон геномикаси институти, Тошкент ш.; 2 - Самарқанд давлат тиббиëт университети, Ўзбекистон Республикаси, Самарқанд ш.; 3 - Тошкент давлат тиббиёт университети, Ўзбекистон Республикаси, Тошкент ш.

Аннотация

Ушбу тадқиқотнинг мақсади — иккинчи тур қандли диабет билан оғриган беморларда марказий семизлик ва гликемик назорат ўртасидаги энг аҳамиятли корреляцион боғлиқликларни аниқлаш ва уларнинг эрта асоратлар ривожланишидаги ўрнини баҳолашдан иборат бўлди. Тадқиқотга 2024–2025 йилларда Самарқанд филиали Республика эндокринология марказида даволанган 104 нафар бемор жалб этилди. Беморлар асоратланган (n=22) ва асоратланмаган (n=82) гуруҳларга ажратилди. Асоратланган гуруҳда бел айланаси билан оч қоринга қондаги қанд миқдори (r=0,75; p<0,001) ҳамда 2 соатлик юкламадан кейинги қон глюкозаси (r=0,827; p<0,001) ўртасида жуда кучли мусбат корреляция аниқланди. Шунингдек, бел айланаси ва HbA1c ўртасида ҳам аҳамиятли боғлиқлик қайд этилди (r=0,581; p<0,01). Индекс массы тела (ТВИ) ва гликемик кўрсаткичлар ўртасида аҳамиятли боғлиқлик топилмади. Натижаларга кўра, айнан марказий семизлик гликемик назоратнинг ёмонлашуви ва диабетнинг эрта асоратлари ривожланишининг асосий хавф омили бўлиб ҳисобланади.

Ключевые слова

Иккинчи тур қандли диабет; марказий семизлик; бел айланаси; гликемик назорат; эрта асоратлар.

Литературы

1. Abdul-Ghani, M. A., Tripathy, D., & DeFronzo, R. A. (2006). Contributions of β-cell dysfunction and insulin resistance to the pathogenesis of impaired glucose tolerance and impaired fasting glucose. Diabetes Care, 29(5), 1130–1139. https://doi.org/10.2337/diacare.2951130 2. Adler, A. (2002). Obesity and target organ damage: diabetes. International Journal of Obesity, 26, S11-S14. https://doi.org/10.1038/sj.ijo.0802212. 3. Al-Thani, M., Nasser, H., Sayegh, S., Haddad, A., & Sadoun, E. (2016). Metabolic, Anthropometric, and Type 2 Diabetes Mellitus Related Risk Factors in Normal and Pre-Diabetic Adults.. Global journal of health science, 9 1, 58257. https://doi.org/10.5539/gjhs.v9n1p224. 4. American Diabetes Association. (2021). Glycemic targets: Standards of medical care in diabetes—2021. Diabetes Care, 44(Supplement 1), S73–S84. https://doi.org/10.2337/dc21-s006 5. Av, A., Si, I., & Gn, R. (2018). Epidemiology of Diabetes and Prediabetes in Uzbekistan: Screening Results. Health science journal, 12. https://doi.org/10.21767/1791-809X.1000609. 6. Bakris, G., Ali, W., & Parati, G. (2018). ACC/AHA versus ESC/ESH on hypertension guidelines: JACC guideline comparison. Journal of the American College of Cardiology, 73(23), 3018–3026. https://doi.org/10.1016/j.jacc.2019.03.507 7. Ceriello, A., Esposito, K., Piconi, L., Ihnat, M. A., Thorpe, J. E., Testa, R., … Giugliano, D. (2008). Glucose “peak” and cardiovascular complications: A hypothesis. Diabetes Care, 31(Supplement 2), S196–S201. https://doi.org/10.2337/dc08-s248 8. Cornier, M. A., Dabelea, D., Hernandez, T. L., Lindstrom, R. C., Steig, A. J., Stob, N. R., … Eckel, R. H. (2008). The metabolic syndrome. Endocrine Reviews, 29(7), 777–822. 9. Després, J. P., & Lemieux, I. (2006). Abdominal obesity and metabolic syndrome. Nature, 444(7121), 881–887. https://doi.org/10.1038/nature05488 10. Ergasheva, Z., Nuruzova, Z., Zalalieva, M., & Dustov, F. (2021). Retrospective analysis of patients with diabetes in a Multidisciplinary Clinic of the Tashkent Medical Academy in 2018–2020. Medical Journal of the Russian Federation. https://doi.org/10.17816/0869-2106-2021-27-4-333-338. 11. Huxley, R., Mendis, S., Zheleznyakov, E., Reddy, S., & Chan, J. (2010). Body mass index, waist circumference and waist:hip ratio as predictors of cardiovascular risk—a review of the literature. European Journal of Clinical Nutrition, 64(1), 16–22. https://doi.org/10.1038/ejcn.2009.68 12. Janssen, I., Katzmarzyk, P. T., & Ross, R. (2004). Waist circumference and not body mass index explains obesity-related health risk. The American Journal of Clinical Nutrition, 79(3), 379–384. https://doi.org/10.1093/ajcn/79.3.379 13. Joost, H. (2008). Pathogenesis, Risk Assessment and Prevention of Type 2 Diabetes mellitus. Obesity Facts, 1, 128 - 137. https://doi.org/10.1159/000137673. 14. Joost, H. (2008). Pathogenesis, Risk Assessment and Prevention of Type 2 Diabetes mellitus. Obesity Facts, 1, 128 - 137. https://doi.org/10.1159/000137673. 15. Kahn, S. E., Hull, R. L., & Utzschneider, K. M. (2006). Mechanisms linking obesity to insulin resistance and type 2 diabetes. Nature, 444(7121), 840–846. https://doi.org/10.1038/nature05482 16. L. Albuquerque et al. "New Anthropometric Indicators are associated with Glycemic Control in Type II Diabetics with Excess Weight." International Journal of Multidisciplinary Research and Analysis (2022). https://doi.org/10.47191/ijmra/v5-i2-31. 17. La Sala, L., & Pontiroli, A. (2020). Prevention of Diabetes and Cardiovascular Disease in Obesity. International Journal of Molecular Sciences, 21. https://doi.org/10.3390/ijms21218178. 18. Mao, Y., Gau, J., & Jiang, N. (2024). Obesity, Metabolic Health, and Diabetic Complications in People With Type 1 Diabetes. Endocrinology, Diabetes & Metabolism, 8. https://doi.org/10.1002/edm2.70017. 19. Mayasari, E. (2024). Potensial Risk of Type 2 Diabetes Mellitus. Journal of Global Research in Public Health. https://doi.org/10.30994/jgrph.v9i2.546. 20. Moosaie, F., Ghaemi, F., Mechanick, J., Shadnoush, M., Firouzabadi, F., Kermanchi, J., Poopak, A., Esteghamati, S., Forouzanfar, R., Abhari, S., Mansournia, M., Khosravi, A., Gholami, E., Nakhjavani, M., & Esteghamati, A. (2022). Obesity and diabetic complications: A study from the nationwide diabetes report of the National Program for Prevention and Control of Diabetes (NPPCD-2021)-Implications for action on multiple scales.. Primary care diabetes. https://doi.org/10.1016/j.pcd.2022.03.009. 21. Odili, V., Isiboge, P., & Oparah, A. (2012). Anthropometric measurements and glycaemic control in Type 2 diabetes patients. , 23. 22. P., Deyana, F., Rosdiana, D., Ardini, N., Armi, W., Iramayana, D., & Kesumah, S. (2018). Accuracy of anthropometric Indexes of Obesity to Predict Glycemic Control among Type 2 Diabetic Patients in Primary Health Care in Pekanbaru. 23. Roman, G., Formiguera, X., & Hancu, N. (2003). Cardiovascular Risk in Obese Type 2 Diabetes Mellitus Patients. , 98-117. https://doi.org/10.1007/978-3-642-59352-9_10. 24. Stratton, I. M., Adler, A. I., Neil, H. A., Matthews, D. R., Manley, S. E., Cull, C. A., … Holman, R. R. (2000). Association of glycaemia with macrovascular and microvascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): Prospective observational study. BMJ, 321(7258), 405–412. 25. Tamayo, T., Rosenbauer, J., Wild, S., Spijkerman, A., Baan, C., Forouhi, N., Herder, C., & Rathmann, W. (2014). Diabetes in Europe: an update.. Diabetes research and clinical practice, 103 2, 206-17 . https://doi.org/10.1016/j.diabres.2013.11.007.