Биология ва тиббиёт муаммолари 2025, №3.1 (162)


Тема статьи

МЕТАБОЛИК СИНДРОМ ВА УНИНГ НЕЙРОЭНДОКРИН МЕХАНИЗМИ (251-253)

Авторы

Бойқўзиев Ҳайитбой Худойбердиевич, Окбаев Мехрилла Бахридинович

Учреждение

Самарқанд давлат тиббиёт университети, Ўзбекистон Республикаси, Самарқанд ш.

Аннотация

Ушбу мақолада метаболик синдром унинг таркибий компонентларнинг пайдо бўлиш механизмлари ўрганилган илмий адабиётлар тахлили баён қилинган. Метаболик синдром ва унинг турли компонентлари ривожланган давлатлар аҳолисининг 60-68 % игача, энди ривожланаётган давлатлар аҳолисининг эса 30-35 % ини қамраб олинган. Метаболик синдромининг бундай тез тарқалиш яқин йилларда дунё аҳолиси учун катта демографик хавфни юзага келтириши мумкин. Адипоз тўқима энергия захирасини сақлаш билан бирга, эндокрин вазифани ҳам бажаради. Адипоцитокинлар эндокрин, аутокрин ва паракрин таъсирга эга бўлиб, метаболик синдром пайдо бўлишида муҳим аҳамиятга эга. Бундан ташқари липолитик ва антилиполитик адренергик ресепторлар ёғ тўпланиши ёки сарфланиши жараёнини бошқаради. Бундай механизмларни билиш метаболик синдромниниг олдини олиш ва даволашда шифокорларга яқиндан ёрдам беради.

Ключевые слова

Метаболик синдром, адипоцитокининлар, нейропептидлар, грелин, амфетолин, нейроэндокрин механизмлар.

Литературы

1. Бойкузиев Ҳ.Х., Эшкобилова С.Т. Иммун реакцияларда нейромедиатор ва гормонларнинг аҳамияти. Журнал гепатогастроэнтерологических исследований. 2023, №1 (Том 4) С. 12-15. 2. Джуракулов Б.И., Исмаилова Н.А., Бойкузиев Ҳ.Х., Курбонов Х.Р. Ингичка ичак ва чувалчангсимон ўсимта нейроиммунноэндокрин тизимлари ўртасида ўзаро алоқалар шархи. Тиббиётда янги кун. №5 (37) 2021 46-47 б. 3. Исмоилова Н.А., Бойқӯзиев Ҳ.Х. Организмнинг нейроэндокрин бошқарилувида иммун тизимининг аҳамияти. Биомедицина ва амалиёт журнали. 2023, 7 жилд, №2, 24-29. 4. Орипов Ф. С. Бойқўзиев ҲХ ИСБ Иммуноглобулин а организм иммун тизимининг ҳосил бўлишида асосий медиатор //Проблемам биологии и медицины. – 2022. – Т. 5. – №. 139. – С. 344-345. 5. Ризаев Ж. А. и др. Психоэмоционалное поведение подросков в различных стоматологических процедур //Science and Education. – 2023. – Т. 4. – №. 2. – С. 375-383. 6. Abate N. et al. Relationships of generalized and region-al adiposity to insulin sensitivity in men // The Journal of clinical investigation. – 1995. – Т. 96. – №. 1. – С. 88-98. 7. Arora S. et al. Role of neuropeptides in appetite regula-tion and obesity–a review // Neuropeptides. – 2006. – Т. 40. – №. 6. – С. 375-401. 8. Bouillaud F. et al. Detection of brown adipose tissue uncoupling protein mRNA in adult patients by a human genomic probe // Clinical science (London, England: 1979). – 1988. – Т. 75. – №. 1. – С. 21-27. 9. Brochu M. et al. Visceral adipose tissue is an inde-pendent correlate of glucose disposal in older obese post-menopausal women // The Journal of Clinical Endocrinol-ogy & Metabolism. – 2000. – Т. 85. – №. 7. – С. 2378-2384. 10. Garruti G. et al. Analysis of uncoupling protein and its mRNA in adipose tissue deposits of adult humans // Int J Obes Relat Metab Disord. – 1992. – Т. 16. – №. 5. – С. 383-390. 11. Garruti G. et al. Expression and secretion of the atrial natriuretic peptide in human adipose tissue and preadipocytes // Obesity. – 2007. – Т. 15. – №. 9. – С. 2181-2189. 12. Grundy S. M. et al. Implications of recent clinical trials for the national cholesterol education program adult treat-ment panel III guidelines // Circulation. – 2004. – Т. 110. – №. 2. – С. 227-239. 13. Montague C. T. et al. Congenital leptin deficiency is associated with severe early-onset obesity in humans // Nature. – 1997. – Т. 387. – №. 6636. – С. 903-908. 14. Strobel A. et al. A leptin missense mutation associated with hypogonadism and morbid obesity // Nature genetics. – 1998. – Т. 18. – №. 3. – С. 213-215. 15. Wajchenberg B. L. Subcutaneous and visceral adipose tissue: their relation to the metabolic syndrome // Endo-crine reviews. – 2000. – Т. 21. – №. 6. – С. 697-738.