Gepato-gastroeterologik tadqiqotlar jurnali 2021, №2 MAXSUS SON 2-TOM


Subject of the article

БАЖАРИЛГАН ИШЛАР ТЎҒРИСИДА ҲИСОБОТ (86-87)

Authors

Асадов Д.А., Назиров М.Н.

Institution

Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази

Abstract

Маҳмуд Ҳаким Яйфоний табобатини ўрганиш жараёни муаллифлар томонидан 1991 йилдан буён олиб борилмоқда. Хусусан: 1991-2019 йилларда диссертант томонидан Фарғона водийси бўйлаб бир неча бор археографик экспедициялар ташкил этилди. Унинг натижасида 120 номдаги 162 та қадимий нодир асарлар (43 та қўлёзма ва 119 та литографик нашрлар) аниқланди, улардан 105 таси нодир тиббий асарлар бўлиб, “Фарғона водийси тиббий қўлёзмалар тўплами” тузилди (7, 9, 28, 30). Шу йилларда Маҳмуд Ҳакимнинг тиббий фаолиятига тегишли автобиографик маълумотлар ўрганилди, олим томонидан ёзилган тиббий адабиётлар аниқланди ва уларнинг рўйҳати тузилди (1, 2, 11, 12, 19, 27). Маҳмуд Ҳаким яшаган 1850-1930 йилларда Қўқонда фаолият юритган табиблар рўйхати тузилди, шу йилларда Қўқонда Замонавий тиббиётнинг шаклланиш жараёнлари ўрганилди (5, 13).

Key words

Дори-дармонлардан тутқаноқ касаллигини даволаш учун ишлатиладиган воситалар, Сурьат пирликни дофиъ қилувчи (тез кексайишни узоқлаштирувчи) маъжун (асал асосида тайёрланадиган дори шакли),

Literature

1. “Маҳмуд Ҳаким Яйфоний Хўқандий XX аср шарқ табобатининг шифокор-олими” Ўзбекистон тиббиёт журнали. – 2012. № 5 б. 96-99. 2. “Медицинское наследие Махмуд Хакима Яйфани–Коканди” Медицинский журнал Узбекистана. – 2012. № 6 с. 97-100. 3. “Тариқ ул-илож туркий тилда ёзилган энг мукаммал тиббий асар” Ўзбекистон тиббиёт журнали. – 2013. № 1 б. 137-139. 4. “Ўзбек тилида ёзилган мужарработ” Ўзбекистон тиббиёт журнали. – 2013. № 2 б. 142-144. 5. “ХIХ – ХХ аср бошларида қўқондаги халқ табобати ва замонавий соғлиқни сақлаш тизимининг шаклланиши ҳақида”. Ўзбекистон тиббиёт журнали. – 2013. № 6 Б. 125-128. 6. “Маҳмуд Ҳаким ва Муҳаммад Акбар Арзоний асарларидаги тутқаноқ касаллигини даволаш усуллари ҳақида”. Ўзбекистон Невралогия журнали. – 2013. № 4 (56) Б. 64. 7. “Медицинские рукописи ферганской долины”. Ўзбекистон тиббиёт журнали. – 2014. № 2 б. 171–172. 8. “Тиб қонунларидан 1000 кейин ёзилган Даволаш қонунлари”. Ўзбекистон тиббиёт журнали. – 2014. № 3 б. 94–97. 9. “О коллекции медицинских рукописей ферганской долины”. Сборник научных трудов Института востоковедения имени А. Р. Бируни АНРУз.– 2014 г. № 17 Б. 80-84. 10. “Маҳбубий табобати”. Ўзбекистон тиббиёт журнали. – 2015. №1 б. 101-105. 11. “Жизнь и медицинская деятельность Махмуд Хакима Яйфани – Коканди”. Материалы международного конгресса «Медицинское образование в условиях глобализации рынка труда». С. 341-345. 12-13 сентябрь 2013г., город Алматы. 12. “Маҳмуд Ҳаким яратқон тиббий марослар”. Уйғур табобатчилиги (журнал). – 2014. № 1 Б. 46–47. 13. “Медицина и здравоохранение во второе половине XIX – начале XX века в Коканде”. Сборник материалов межрегиональной научно-практической конференции «История медицины в собраниях архивов, библиотек и музеев» ( 23-24 апреля 2014 года . Город: Волгоград). Б. 78–82. 14. “Маҳмуд Ҳакимнинг соғлом ҳаёт тарзи ва ишчанликни таъминлаш учун ишлатган дори-дармон восталарилари ҳақида”. “Проблемы гигиены, санитарии и профессиональной патологии”. Сборник научных трудов республиканской научно-практической конференции. Ташкент, 26.04.2013г. 231-235 б. 15. “Сурьат пирликни дофиъ қилувчи (кексайишни узоқлаштирувчи) маъжун”. Хоразм Маъмун академияси ахборотномаси . 1 (26)2013 й. Ҳива шаҳри, Марказ-1. 43-44 б. 16. “Ёшликни сақловчи маъжун”. Хоразм Маъмун академияси ахборотномаси . 1 (26)2013 й. Ҳива шаҳри, Марказ-1. 42-43 б. 17. “Маҳмуд Ҳаким амалиётда қўллаган қон оқишини даволаш усуллари ва дори – дармон воситалари ҳақида”. Ўзбекистон гемотологлари ва трансфузиологларининг илмий-амалий анжумани “Қон тизими касалликларининг давоси ва профилактикасидаги янгиликлар ва трансфузиологиянинг муаммолари” ИЛМИЙ ИШЛАР ТЎПЛАМИ. Тошкент, Бунёдкор 44а. 89-90 б. 18. “Маҳмуд Ҳаким амалиётида қўллаган ичак қуртларига қарши даволаш усуллари ва дори воситалари ҳақида”. Эпидемиология, микробиология ва юқумли касалликлар илмий текшириш институти. “Юқумли касалликларнинг эпидемиологияси, ташхиси ва даволаш тадбирлари” Илмий – амалий анжуман тезислар тўплами. Тошкент. 73-74 б. 19. “Маҳмуд Ҳаким Яйфоний-Хўқандий Ибн Сино издоши”. “Ибн Сино таълимоти фан тарақиётида” VII Халқаро Ибн Сино ўқишлари илмий-амалий анжумани. Тезислар илмий тўплами. Бухоро шаҳри, 22.11.2013 й. 17-18 б. 20. “Ибн Сино таърифлаган маъжуни сум ва унинг издошлари томонидан яратилган шакллари”. “Ибн Сино таълимоти фан тарақиётида” VII Халқаро Ибн Сино ўқишлари илмий-амалий анжумани. Тезислар илмий тўплами. Бухоро шаҳри, 22.11.2013 й. 105-106 б. 21. “Анаънавий ўзбекистон тиббиётида юрак касалликларини даволашнинг умумий қоидалари ва асосий дори воситалари хақида”. Республиканская научно-практическая конференция с международным участием. «Современная кардиология: инновационные технологии и их внедрение». 30 - 31 мая 2014 г. Ташкент. Kардиология Узбекистана. Научно-практический журнал. № 1–2/2014 (31–32) С. 212. 22. “Ибн Сино табобати доривор ўсимликларининг саноат плантацияларини ташкил этиш тажрибаси”. "Ибн Сино тиббий мероси ва тиббиётнинг долзарб муаммолари " мавзусидаги "VIII Ибн Сино укишлари" - халкаро илмий - амалий анжуманини. Бухоро шаҳри, 20 ноябр 2015й.Тезислар илмий тўплами. Б. 111. 23. “ХIХ - ХХ асрларда ўзбекистон халқ табобатида “Ориқлик” ва “Семизлик” синдромларини даволаш усуллари хақида”. “Соғлом она ва бола” йилига бағишланган “Соғлом овқатланиш ва унинг биологик, тиббий ҳамда экологик муаммолари”. Республика илмий-назарий конференцияси. (Илмий мақолалар тўплами). Қарши шаҳар, Кўчабоғ кўчаси 17 уй, Қарши давлат университети, Табиий фанлар факультети Биотехнология кафедраси. 29 апрел 2016. Б 3,4 24. “Доривор ўсимликларнинг саноат плантацияларини ташкил этиш тажрибаси”. “Фармация: фан, таълим, инновация ва ишлаб чиқариш” республика илмий-амалий анжумани (халқаро иштирокда) материаллари. Тошкент 16-17 ноябр 2017й. Б. 35-36. 25. “Шарқ табобатида қандли диабетни даволаш усуллари”. Матереалы Республиканского научно-практического конференции «Метаболический синдром: междисциплинарные проблемы и их решения». 14 марта 2013 года. 169 б. 26. “Ал-қонун фит-тиб ва Қонун ул-илож”. Сборник тезисов и статей Х международных Авиценновских чтений-научно-практической конференции. Ташкент-2019. Б. 16-17.