Doktor axborotnomasi 2023, №4 (112)


Subject of the article

LATENT TUBERKULYOZ INFEKSYASI BILAN YASHOVCHI BOLALARDA KASALLIKNING FAOL TURLARINI OLDINI OLISH UCHUN KIMYOPROFILAKTIKANI QO‘LLASH (88-92)

Authors

N. N. Parpiyeva, D. N. Adjablayeva

Institution

Toshkent tibbiyot akademiyasi, Toshkent, Samarqand davlat tibbiyot universiteti, Samarqand, O‘zbekiston

Abstract

Maqolada bolalarda latent tuberkulyoz infektsiyasi bo‘yicha vaziyat, tuberkulyozning faol shakllarining oldini olish hisobiga profilaktik davolash imkoniyati yoritib berilgan. JSST baholashicha, dunyoda latent sil infektsiyasi bo‘lgan odamlar soni 2,3 milliardni tashkil etadi. Turli mualliflarning ma’lumotlariga ko‘ra, aholining daromadlari kam bo‘lgan mamlakatlarda har yili 0-14 yoshdagi 15 millionga yaqin bolalar sil kasalligini yuqtirish xavfiga ega, 53,7 millionga yaqin latent sil infeksuyasi bilan yashovchi bolalarda esa sil faol shaklga o‘tishi mumkin. Rossiya mualliflarining ma’lumotlariga ko‘ra, har yili bu kasallikka qarshi kurashish bo‘yicha milliy dasturlar doirasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarga qaramasdan, bolalar va o‘smirlar o‘rtasidagi tuberkulyozning 70% ga yaqin faol shakllari “o‘tkazilib yuborilmoqda”. Profilaktik terapiyasining davomiyligi turli xavf omillari soniga to‘liq bog‘liqdir. Davolash chora-tadbirlarini o‘tkazishda hamroh patologiyaning erta diagnostikasi va davolash, bu bolalarning hayot sifatini yaxshilashi va kelajakda nogironligini kamaytirishi mumkin. Davolash tadbirlari majmuasini o‘tkazish to‘g‘risida yakka tartibdagi va guruhdagi psixologik yordam usullarini o‘z ichiga olgan bo‘lib, ularni davolash va o‘smirlar hamda bolalarining hayot sifatini yaxshilash uchun motivatsiya yaratish va qo‘llab-quvvatlash zarur.

Key words

latent tuberkulyoz infektsiyasi, bolalar, o‘smirlar, kimyoprofilaktika, silning faol shakllari.

Literature

1. Адамова В.Д. Ретроспективный анализ латентной туберкулезной инфекции в детском возрасте у больных туберкулезом взрослых // Forcipe. — 2019. Том 2. - №S1 — С. 895-896. 2. Аксенова В.А., Леви Д.Т., Александрова Н.В., Кудлай Д.А. Современное состояние вопроса заболеваемо-сти детей туберкулезом, препараты для профилактики и диагностики инфекции. Профилактика, диагности-ка, лечение. 2017; 17(3): 145–51. 3. Анисимова Т.П. Анализ случаев осложненного течения туберкулезного спондилита / // Академический журнал Западной Сибири, 9 (1); 46-7. 4. Белян Ж.Е., Буйневич И.В., Гопоняко С.В. Методы диагностики латентной туберкулезной инфекции // Проблемы здоровья и экологии. — 2017. —№ 3 (53) — С. 9–14. 5. Горбач Л.А., Ходжаева С.А., Пардаева У.Д. Особенности туберкулеза у детей в условиях пандемии COVID-19. Журнал гепато-гастроэнтерологических исследований. 2021; 2(3): 32-36. 6. Древаль А.В., Крюкова И.В., Барсуков И.А., Тевосян Л.Х. Внекостные эффекты витамина D (обзор литера-туры). РМЖ. 2017; 1: 53-6. 7. Зорина М.М., Филимонов П.Н., Петренко Т.И., Мальцев А.В. Эпидемиологические аспекты инфицирова-ния m.tuberculosis, связанные с профессиональной деятельностью медицинских работников // Эпидемиоло-гия и вакцинопрофилактика. — 2014. —№ 3(76) — С. 4–9. 8. Кривохиж В.Н., Степанов Г.А. Диагностика и лечение латентной туберкулезной инфекции (ЛТИ) у детей и подростков // Педиатр. — 2017. Том 8. - №S1 — С. м166. 9. Крутикова Н.Ю., Тещенков А.В., Крикова А.В., Дмитриева Е.В. Оценка состояния костной прочности у детей с латентной туберкулезной инфекцией методом количественной ультрасонометрии в амбулаторно-поликлинических условиях // Вестник Смоленской государственной медицинской академии 2020, Т. 19, №3, С. 122-126. 10. Кушнир С.М., Бекетова А.А., Антонова Л.К. Факторы риска заболевания туберкулезом у детей дошкольно-го возраста с латентной туберкулезной инфекцией средостения // Тихоокеанский медицинский журнал. — 2011. —№ 1 — С. 54–56. 11. Лозовская М.Э., Захарова О.П., Яровая Ю.А., Никифоренко Н.А., Курова А.С. Двухлетнее применение пробы с аллергеном туберкулезным рекомбинантным для выявления туберкулеза у детей в Санкт-Петербурге // Вестник новгородского государственного университета № 3(119). 2020. С. 43-46. doi: https://doi.org/10.34680/2076-8052.2020.3(119).43-46. 12. Машурова О.О., Драчева Н.А. Трудности диагностики и профилактики туберкулезной инфекции у детей на амбулаторном этапе // Смоленский медицинский альманах 2018, № 2. С. 30-33. 13. Машурова О.О., Драчева Н.А. Трудности диагностики и профилактики туберкулезной инфекции у детей на амбулаторном этапе // Смоленский медицинский альманах 2018, № 2. С. 30-33. 14. Мякишева Т.В., Рашкевич Е.Е., Авдеева Т.Г. Оптимизация применения кожных тестов для диагностики и оценки эффективности лечения различных форм туберкулезной инфекции у детей // Вестник Смоленской государственной медицинской академии 2018, Т. 17, № 4. С. 101-106. 15. Овсянкина Е.С, Губкина М.Ф., Панова Л.В., Юхименко Н.В. Методы скрининга туберкулезной инфекции у детей и их роль в формировании групп риска и диагностике заболевания. Российский педиатрический жур-нал. 2017; 20 (2): 108-115. dOi: http://dx.doi.org/10.18821/1560-9561-2017-20 (2): 108-115. 16. Петрушина А.Д., Слащева Д.М., Брынза Н.С., Пирогова Н.Д., Сосновская С.В., Чернова А.П. Влияние ви-тамина D на течение латентной туберкулезной инфекции у детей школьного возраста. Российский педиат-рический журнал. 2019; 22(6): 344-348 . DOI: http://dx.doi.org/10.18821/1560-9561-2019-22-6-344-348. 17. Рашкевич Е.Е., Авдеева Т.Г., Мякишева Т.В. Личность. Подросток. Проблемы туберкулеза // Вестник Смо-ленской государственной медицинской академии 2013, Т. 12, № 4. С. 90-94. 18. Руководство по ведению пациентов с латентной туберкулезной инфекцией. - Женева: ВОЗ; 2015. - 40 с. [Guidelines on the management of latent tuberculosis infection. Geneva: WHO; 2015. 40 p. (In Russ).] 19. Салухов В.В., Ковалевская Е.А., Курбанова В.В. Костные и внекостные эффекты витамина D, а также воз-можности медикаментозной коррекции его дефицита. Медицинский Совет. 2018; (4): 90-9. https://doi.org/10.21518/2079-701X-2018-4-90-99. 20. Смирнова Г.И., Румянцев Р.Е. Витамин D и аллергические болезни у детей. Российский педиатрический журнал. 2017; 20 (3): 166-72. 21. Тюлькова Т. Е., Мезенцева А. В. Латентная туберкулезная инфекция и остаточные посттуберкулезные из-менения у детей. Вопросы современной педиатрии. 2017; 16 (6): 452–456. doi: 10.15690/vsp.v16i6.1817). 22. Хремкина А.И., Сушкова А.О. Эффективность различных режимов превентивной терапии у детей и под-ростков с латентной туберкулезной инфекцией // Forcipe. — 2019. Том 2. - №S1 — С. 905-906. 23. Шовкун Л.А., Романцева Н.Э., Кампос Е.Д. Диагностика активной и латентной туберкулезной инфекции у детей и подростков с применением диаскинтеста // Медицинский вестник Юга России. — 2014. —№ 2 — С. 124–129. 24. Ahmad S. New approaches in the diagnosis and treatment of latent tuberculosis infection // Respir Res. 2010 Dec 3;11(1):169..P. – 25-26. 25. Desai NS, Tukvadze N, Frediani JK, et al. Effects of sunlight and diet on vitamin D status of pulmonary tuberculo-sis patients in Tbilisi, Georgia. Nutrition. 2012; 28(4): 362–6. doi:10.1016/j. nut.2011.08.012. 26. Esposito S, Lelii M. Vitamin D and respiratory tract infections in childhood. BMC Infect Dis. 2015; 15: 487. doi:10.1186/s12879-015-1196-1. 27. Facchini L., Venturini E., Galli L., de Martino M., Chiappini E. Vitamin D and tuberculosis: a review on a hot topic. Journal of Chemotherapy. 2015; 27:3, 128-38, DOI: 10.1179/1973947815Y.0000000043. 28. Ganmaa D, Giovannucci E, Bloom BR, et al. Vitamin D, tuberculin skin test conversion, and latent tuberculosis in Mongolian school-age children: a randomized, double-blind, placebo-controlled feasibility trial. Am J Clin Nutr. 2012; 96(2): 391–6. doi:10.3945/ ajcn.112.034967. 29. Gupta A, Montepiedra G, Gupte A, et al. Low Vitamin-D Levels Combined with PKP3-SIGIRR-TMEM16J Host Variants Is Associated with Tuberculosis and Death in HIV-Infected and -Exposed Infants. PLoS One. 2016; 11(2):e0148649. doi:10.1371/journal.pone.0148649 30. Huang SJ, Wang XH, Liu ZD, et al. Vitamin D defiiency and the risk of tuberculosis: a meta-analysis. Drug Des Devel Ther. 2016; 11: 91–102. doi:10.2147/DDDT.S79870. 31. Implementing The End TB strategy: The Essentials. WHO/HTM/ TB/2015.31. Geneva: World Health Organiza-tion, 2015. Available at: https://www.who.int/tb/publications/2015/end_tb_essential.pdf?ua=1 32. Lewinsohn D.M., Leonard M.K., LoBue P.A., Cohn D.L., Daley C.L., Desmond E. et al. Offiial American Thorac-ic Society/Infectious Diseases Society of America/Centers for Disease Control and Prevention Clinical Practice Guidelines: diagnosis of tuberculosis in adults and children. Clin. Infect. Dis. 2017; 64(2): 111–15. doi:10.1093/cid/ciw778. 33. Lucas RM, Gorman S, Geldenhuys S, Hart PH. Vitamin D and immunity. F1000Prime Rep. 2014; 6: 118. doi:10.12703/P6-118. 34. Martineau AR, Timms PM, Bothamley GH, et al. High-dose vitamin D(3) during intensive-phase antimicrobial treatment of pulmonary tuberculosis: a double-blind randomised controlled trial. Lancet. 2011; 377(9761): 242–50. doi:10.1016/S0140-6736(10)61889-2. 35. Rashedi J, Asgharzadeh M, Moaddab SR, et al. Vitamin d receptor gene polymorphism and vitamin d plasma con-centration: correlation with susceptibility to tuberculosis. Adv Pharm Bull. 2014; 4(Suppl 2): 607–11. doi:10.5681/apb.2014.089 36. Siswanto S, Zuhriyah L, Handono K, Fitri LE, Prawiro SR. Mycobacterium tuberculosis DNA Increases Vitamin D Receptor mRNA Expression and the Production of Nitric Oxide and Cathelicidin in Human Monocytes. Malays J Med Sci. 2015; 22(3): 18–24. 37. Talat N, Perry S, Parsonnet J, Dawood G, Hussain R. Vitamin d defiiency and tuberculosis progression. Emerg Infect Dis. 2010; 16(5):853–5. doi:10.3201/eid1605.091693. 38. The End TB strategy. Global strategy and targets for tuberculosis prevention, care and control after 2015. The offi-cial text approved by the Sixty seventh World Health Assembly, May 2014. Available at: https://www.who.int/tb/strategy/End_TB_Strategy.pdf. 39. Watkins R., Brennan R., Plant A. Tuberculin reactivity and risk of tuberculosis: a review. Int. J. Tuberc. Lung. Dis. 2000; 4: 895–903. 40. Xia J, Shi L, Zhao L, Xu F. Meta-analysis Impact of vitamin D supplementation on the outcome of tuberculosis treatment: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Chin Med J (Engl). 2014; 127(17): 3127-34.