Биология ва тиббиёт муаммолари 2025, №2.1 (160)
Maqola mavzusi
КУШИНГ СИНДРОМЛИ БЕМОРЛАРНИНГ ҲАЁТ СИФАТ ДАРАЖАСИНИ КАСАЛЛИК ШАКЛИ ВА АСОРАТЛАРИГА БОҒЛИҚ ҲОЛДА СUSHING QОL-СЎРОВНОМАСИ ЁРДАМИДА БАҲОЛАШ (22-28)
Mualliflar
Алимов Анвар Валиевич, Наримова Гулчехра Джуманиязовна, Эргашова Шахноза Эркиновна
Muassasa
1 - Академик Ё.Х.Турақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази, Ўзбекистон Республикаси, Тошкент ш.; 2 - Тошкент педиатрия тиббиёт институти, Ўзбекистон Республикаси, Тошкент ш.
Annotatsiya
Кушинг синдроми (КC) - организмда глюкортикоидлар (ГК) миқдориниг ошиши оқибатида ривожланган ўзига хос симптомлар комплекси билан кечувчи, оғир эндокрин касаллик бўлиб беморлар ҳаёт сифат даражасининг сезиларли пасайишига олиб келади. Таҳлил давомида академик Ё.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт марказида даволанган КС нинг турли шаклларида беморларнинг ҳаёт сифат даражаси таҳлил қилинган. Тадқиқот давомида 170 нафар адренокортикортикотроп гормонга боғлиқ КС (АКТГ-БКС) беморларда CushingQoL сўровномаси ёрдамида ҳаёт сифат даражаси баҳоланганда асосий патогенетик давогача 21,07±0,5 балл (35,1%), (р<0,001) ни , 30 нафар АКТГ-ББКС беморларда эса ҳаёт сифат даражаси 22,24±0,8 балл (37,1%), (р<0,001)ни ташкил қилди. КС асоратларининг бемор ҳаёт сифат даражасига таъсирини ўрганиш мақсадида 200 нафар беморда ҳар бир асоратда ҳаёт сифат даражаси таҳлил қилинди.Бунда барча 200 нафар бемордан 65 нафарида (32,5%) турли углевод алмашинуви бузилиши (УАБ), жумладан 25,5% ида қандли диабет (ҚД), 5,5% ида глюкозага толерантлик бузилиши (ГТБ), 1,5%ида наҳорги гликемия бузилиши (НГБ) аниқланди. УАБ мавжуд бўлмаган КС беморларда бу кўрсаткич 24,1±0,48 балл (40,2%)дан иборат бўлди. Суяк минерал алмашинуви (СМА) бузилиш асорати мавжуд беморларда ҳаёт сифат даражаси 18,64±0,36 балл (31,1%)ни; жумладан, патологик синиш кузатилганда 11,2±0,16 балл (18,7%), остеопороз мавжуд бўлганда -15,7±0,21 балл (26,1%)ни, остеопенияли беморларда-21,2±0,32 балл (35,3%)ни ташкил қилди. СМА бузилмаган беморларда 23,94±0,45 балл (40%) га тенглиги аниқланди. Нейропсихологик бузилишларга нисбатан ҳаёт сифат даражасининг ўзгариши ўрганилганда клиник яққол намоён бўлган депрессияда-22,3%ни, субклиник ифодаланган депрессияда 31,2% ни, депрессия кузатилмаганда 38,7% ни ташкил қилди.Клиник яққол ифодаланган хавотирда эса ҳаёт сифат даражаси 24% ни, субклиник намоён бўлган хавотирда 31,8% ни, хавотир кузатилмаган КС ли беморларда 39,3 %ни ташкил қилди.
Kalit so'zlar
Кушинг синдроми, кандли диабет, остеопороз, остеопения, CushingQoL сўровномаси.
Adabiyotlar
1. E Valassi, I Crespo, B G Keevil, A Aulinas, E Urgell, A Santos, P J Trainer and S M Webb, Affective alterations in patients with Cushing’s syndrome in remission are asso-ciated with decreased BDNF and cortisone levels; Europe-an Journal of Endocrinology (2019) 176, 221–231Printed in Great Britain, Published by Bioscientifica Ltd. www.eje-online.org DOI: 10.1530/EJE-16-0779 2. Ferriere Amandine; Tabarin Antoine (2020). Cushingâ™s syndrome: treatment and new therapeutic approaches. Best Practice & Research Clinical Endocrinol-ogy & Metabolism, 101381–. doi:10.1016/j.beem.2020.101381,1-37. 3. Lodish, M.B.; Keil, M.F.; Stratakis, C.A. Cushing’s Syndrome in Pediatrics: An Update. Endocrinol. Metab.Clin. N. Am. 2018, 47, 451–462. 4. Maria Fleseriu , Richard Auchus , Irina Bancos , Anat Ben-Shlomo , Jerome Bertherat , Nienke R Biermasz , Ce-sar L Boguszewski , Marcello D Bronstein , Michael Buchfelder , John D Carmichael , Felipe F Casanueva , Frederic Castinetti , Philippe Chanson, James Findling, Mônica Gadelha, Eliza B Geer, Andrea Giustina, Ashley Grossman, Mark Gurnell, Ken Ho, Adriana G Ioachimescu, Ursula B Kaiser, Niki Karavitaki, Laurence Katznelson, Daniel F Kelly, André Lacroix, Ann McCor-mack, Shlomo Melmed, Mark Molitch , Pietro Mortini , John Newell-Price, Lynnette Nieman ,Alberto M Pereira , Stephan Petersenn , Rosario Pivonello Hershel Raff , Mar-tin Reincke, Roberto Salvatori, Carla Scaroni, Ilan Shimon, Constantine A Stratakis, Brooke Swearingen, Antoine Tabarin, Yutaka Takahashi, Marily Theodoropoulou , Stylianos Tsagarakis, Elena Valassi, Elena V Varlamov , Greisa Vila, John Wass, Susan M Webb, Maria C Zatelli, Beverly M K Biller Consensus on Diagnosis and Management of Cushing’s Disease: A Guideline Update r// Lancet Diabetes Endocrinol. 2021 December; 9(12): 847–875. doi:10.1016/S2213-8587(21)00235-7//. 5. Marie Helene Schernthaner-Reiter, Christina Siess, Alois Gessl, Christian Scheuba, Stefan Wolfsberger, Philipp Riss, Engelbert Knosp, Anton Luger, Greisa Vila. Factors predicting long-term comorbidities in patients with Cushing’s syndrome in remission// Endocrine (2019) 64:157–168 https://doi.org/10.1007/s12020-018-1819-6 6. M.M.Bride, I.Crespo , S.M.Webb, E.Valassi, Quality of life in Cushing’s syndrome//journal best practice and re-search clinical endocrinology and metabolism// Volume 35, Issue 1, January 2021, 101505,c.1-15 7. Steffensen C, Pereira AM, Dekkers OM, Jorgensen JO: Diagnosis of Endocrine Disease: prevalence of hypercortisolism in type 2 diabetes patients: a systematic review and meta-analysis. Eur J Endocrinol 2016;175:R247–R253. 8. Valassi E, Crespo I, Santos A & Webb SM. Clinical consequences of Cushing’s syndrome. Pituitary 2012 15319–329. 9. Vega-Beyhart A, Enriquez-Estrada VM, Bello-Chavolla OY, Torres-Victoria TR, Martínez-Sánchez FD, López-Navarro JM, et al. Quality of life is significantly impaired in both secretory and non-functioning pituitary adenomas. Clin Endocrinol. (2019) 90:457–67. doi: 10.1111/cen.139153. 10. Vermalle M, Alessandrini M, Graillon T, Paladino NC, Baumstarck K, Sebag F, et al. Lack of functional remission in Cushing’s syndrome. Endocrine.(2018) 61:518–25. doi: 10.1007/s12020-018-1664-7 11. Wagenmakers MAEM, Netea-Maier RT, Prins JB, Dekkers T, den Heijer M & Hermus ARMM. Impaired quality of life in patients in long-term remission of Cush-ing’s syndrome of both adrenal and pituitary origin: a re-maining effect of long-standing hypercortisolism? Europe-an Journal of Endocrinology 2014 167687–695. (doi:10.1530/EJE-12-0308) 12. Weihong Guo, Fengao L, Chonggui Zhu, Baoping Wang, Kunling Wang, Chenlin Dai, Hongwei Jia, Hongyan Wei, Qing He, Jin Cui, Menghua Yuan, Shaofang Tang, Wei Liu1, Tiehong Zhu, Zhihong Gao,Fangqiu Zheng, Zhongshu Ma, Huiqi Qu and Mei Zhu. Effect of hypercortisolism on bone mineral density and bone metabolism: A potential protective effect of adrenocorticotropic hormone in patients with Cushing’s disease//Journal of International Medical Research 2018, Vol. 46(1) 492–503! The Author(s) 2017 Reprints and permissions: sagepub.co.uk/journals Permissions.nav DOI: 10.1177/0300060517725660 jour-nals.sagepub.com/home/imr