Биология ва тиббиёт муаммолари 2025, №2 (159)


Maqola mavzusi

МЕТАБОЛИК СИНДРОМ: ДУНЁДАГИ ВАЗИЯТ, КЛИНИК ДИАГНОСТИКА МЕЗОНЛАРИ ВА ХАВФ ОМИЛЛАРИ (307-310)

Mualliflar

Орипов Фирдавс Суратович, Узакова Гавҳар Закировна

Muassasa

Самарқанд давлат тиббиёт университети, Ўзбекистон Республикаси, Самарқанд ш.

Annotatsiya

Сўнгги йилларда ҳамма жойда ўсиб бораётган урбанизация таъсирида инсон турмуш тарзи чуқур ўзгаришларга дуч келди. Механиклаштирилган транспорт ва ахборот технологиялари жисмоний фаолликнинг камайиши, овқатланиш тартибининг ўзгариши, уйқу давомийлигининг қисқариши, касбий фаолиятнинг интенсивлиги ва бошқалар сабаб бўлади. Хавф омилларининг эрта пайдо бўлиши кўпроқ ташқи таъсирга ва ёшга қараб касаллик хавфининг ошишига олиб келади. Болалар овқатланишининг турли таркибий қисмлари озиқ-овқат одатлари ва афзалликларини шакллантиради, кейинчалик инсоннинг овқатланиш хусусиятини аниқлайди, бир қатор касалликларни, шу жумладан семиришнинг ривожланиш хавфи ва бу оқибатида иммун тизимининг заифлашиши билан боғлиқ кейинги таъсирларни моделлаштиради.

Kalit so'zlar

метаболик синдром; ортиқча вазн; семизлик; иммунитет; хавф омиллари.

Adabiyotlar

1. ВОЗ. Информационный бюллетень. Неинфекционные заболевания; 2018. Available at: https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/ noncommunicable-diseases 2. 2. Бородкина Д.А., Груздева О.В., Квиткова Л.В., Барбараш О.Л. Распределение жировых отложений: разгадка кажущегося парадокса ожирения в кардиологии? Ожирение и метаболизм. 2017; 14(2): 3-8. https://doi.org/10.14341/omet201723-8 3. Беленков Ю.Н., Привалова Е.В., Каплунова В.Ю., Зекцер В.Ю., Виноградова Н.Н., Ильгисонис И.С. и соавт. Метаболический синдром: история развития, основные критерии диагностики. Рациональная фармакотерапия в кардиологии. 2018; 14(5): 757-64. https://doi.org/10.20996/1819-6446-2018-14-5-757-764 4. Безрукова Д.А., Джумагазиев А.А., Богданьянц М.В., Акмаева Л.М., Усаева О.В., Трубина Е.В. Ожирение у детей: состояние проблемы. Астраханский медицинский журнал. 2017; 12(3): 13-21. 5. Ризаев Ж. А., Назарова Н. Ш. Бердиев // ТА Шиша толали тузилмаларни ишлаб чикариишда NBF гингивал гелининг самарадорлиги. Жамият ва инновациялар. – 2020. – С. 678-682. 6. Ризаев Ж. А. Распространенность болезней пародонта среди городского населения Узбекистана // Мед. журн. Узбекистана. – 2008. – Т. 3. – С. 6-8. 7. Ризаев Ж. А. и др. Changes in the mucous membranes of the oral cavity in patients depending on the clinical course of covid-19 // Журнал Стоматологии и краниофациальных исследований. – 2022. – Т. 3. – №. 1. 8. Ларина Н.Г., Сеченева Л.В., Мирошниченко О.М. Клинико-лабораторные проявления метаболического синдрома у подростков с ожирением и вегетативной дисфункцией. Журнал научных статей здоровье и образование в XXI веке. 2018; 20(11): 27-31. https://doi.org/10.26787/nydha-2226-7425-2018-20-11-21-26 9. Нетребенко О.К., Украинцев С.Е., Мельникова И.Ю. Ожирение у детей: новые концепции и направления профилактики. Обзор литературы. Вопросы современной педиатрии. 2017; 16(5): 399-405. https://doi.org/10.15690/vsp.v16i5.1804 10. Рафикова Ю.С., Подпорина М.А., Саприна Т.В., Лошкова Е.В., Михалев Е.В. Отдалённые последствия недоношенности - метаболический синдром у детей и подростков: есть ли риск? Неонатология: Новости. Мнения. Обучение. 2019; 7(1): 21-30. https://doi.org/10.24411/2308-2402-2019-11003 11. Fastovets M.M. Metabolic syndrome in children (litera-ture review). 16. Bezrukova D.A., Dzhumagaziev A.A., Bogdan’yants M.V., Akmaeva L.M., Usaeva O.V., Trubina E.V. Obesity in children: state of the problem. Astra- khanskiy meditsinskiy zhurnal. 2017; 12(3): 13-21. (in Russian) 12. Brown S.C., Lombard J., Wang K., Byrne M.M., Toro M., Plater- Zyberk E., et al. Neighborhood greenness and chronic health conditions in medicare beneficiaries. Am. J. Prev. Med. 2016; 51(1): 78-89. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2016.02.008 13. Faramarzi E., Somi M., Ostadrahimi A., Dastgiri S., Nahand M.G., Jafarabadi M.A., et al. Association between food insecurity and metabolic syndrome in North West of Iran: Azar Cohort study. J. Cardiovasc. Thorac. Res. 2019; 11(3): 196-202. 14. Cordero M.J.A., Pinero A.O., Garcia L.B., Segovia J.P.N., Hernández M.C.L., Sánchez López A.M. Round effect of intervention programs to reduce overweight and obesity in children and adolescents; systematic review. Nutr. Hosp. 2015; 32(6): 2508-17. https://doi.org/10.3305/ nh.2015.32.6.10071 (in Spanish) 15. Ahrens W., Moreno L.A., Marild S., Molnar D., Siani A., De Henauw S., et al. Metabolic syndrome in young children: definitions and results of the IDEFICS study. Int. J. Obes. (Lond). 2014; 38(Suppl. 2): 4-14. https://doi. org/10.1038/ijo.2014.130 16. Rito A.I., Buoncristiano M., Spinelli A., Salanave B., Kunešová M., Hejgaard T., et al. Association between characteristics at birth, breastfeeding and obesity in 22 countries: The WHO European childhood obesity surveil-lance initiative - COSI 2015/2017. Obes. Facts. 2019; 12(2): 226-43. https://doi.org/10.1159/000500425