Doktor axborotnomasi 2025, №2 (119)

Maqola mavzusi

БОЛДИР СУЯКЛАРИ СИНИШЛАРИДА ХАВФ ОМИЛЛАРИГА АСОСЛАНГАН ҲОЛДА ЎТКИР КОМПАРТМЕНТ СИНДРОМИНИ ПРОГНОЗЛАШ (83-90)

Mualliflar

К. Т. Худайбердиев, О. Н. Абдулазизов, М. Н. Хакимов

Muassasa

Андижон давлат тиббиёт институти, Андижон, Ўзбекистон

Annotatsiya

Ўткир компартмент синдроми (ЎКС) 70% ҳолларда болдир суяклари синишлари билан боғлиқ бўлиб, мускуллар ва нерв толаларининг қайтариб бўлмас даражада шикастланишига олиб келиши сабабли Травмато логиянинг асосий муаммоларидан бири ҳисобланади. Ҳозирда мавжуд фойдаланиладиган ташҳис усуллари кўпинча етарли бўлмай, даво муолажаларини ўз навбатига кечикишига олиб келади ва комплекс баҳолашни ўз ичига олмайди. Тадқиқотнинг мақсади - асосий клиник ва демографик омилларни ҳисобга олган ҳолда, болдир суяклари синган ва ЎКС билан асоратланган беморларни эрта ташҳислаш ва ўз вақтида замонавий даволаш имконини берувчи ЎКС ривожланиш хавфи эҳтимолини баҳоловчи интеграцияланган прогностик хавф шкаласини ишлаб чиқиш. Материаллар ва усуллар. 422 та катта болдир суяги синган беморлар, 16 та клиник ва демографик омилларни ўз ичига олган ҳолда ишлаб чиқилган прогностик хавф шкаласидан фойда ланиб текширилди. Текширув давомида барча беморларнинг батафсил касаллик тариҳлари йиғилди. Сини шлар рентгенграфия ва компьютер томографияси ёрдамида таснифланди. Компартмент ичи босими Stryker тензиометри ёрдамида аниқланди. Сўнгра, бир нечта логистик регрессия модели тузилиб, 95% ишонч ора лиғида коэффициентлар нисбати олинди. Статистик аҳамият p < 0,05 даражасида аниқланди. Мазкур даража, беморлардан олинган натижаларнинг детерминанти асосида тайинланди ва ЎКС ривожланиши учун паст, ўрта ва юқори хавф гуруҳларига ажратишда қўлланилди. Натижалар. ЎКС хавф гуруҳини аниқлаш учун ишлаб чиқилган прогнозлаш шкаласини баҳолаш учун жами 450 нафар болдир суяклари синган беморлардан 422 нафар бемор ўрганилди. Шикастланишларнинг аксарияти (n = 300, 67%) юқори энергияли шикастлани шлар бўлиб, беморларнинг учдан бир қисмида (n = 150, 33%) политравматик шикастланиш бўлган. Бошқа беморларда (n = 150, 33%) кам энергияли шикастланиш қайд этилган. Клиник натижалар шуни кўрсатдики, 22 (82%) нафар юқори хавф гуруҳи бўлган беморларнинг 18 нафарида фасциотомия ташрихи талаб қиладиган ЎКС ривожланди. Ўртача хавф гуруҳида 8 нафар бемордан фақат 2 нафари (25%) да фасциотомия жарроҳлик амалиёти ўтказилди. Енгил хавф гуруҳи бўлган беморларнинг ҳеч бирида ЎКС ривожланмади. Хулоса. ЎКС ривожланиш хавфини прогнозлаш рейтинги тўғри прогноз қилиш учун бир нечта клиник омилларни бир лаштирган ҳолда кенг қамровли баҳолашни таъминлайди. Ушбу восита анъанавий усулларга нисбатан сези ларли афзалликларга эга бўлиб, эрта ташҳис қўйиш ва мақсадли йўналтирувни осонлаштириб, беморларни даволаш натижаларини потенциал равишда яхшилайди.

Kalit so'zlar

болдир суякларининг синиши; компартмент-синдроми; прогноз қилиш; хавф омиллари.

Adabiyotlar

1. Sellei RM, Hingmann SJ, Weber C, Jeromin S, Zimmermann F, Turner J, et al. Assessment of elevated compart ment pressures by pressure-related ultrasound: a cadaveric model. Eur J Trauma Emerg 2015; 41:639-45 2. Shagdan B, Menon M, O´Brien PJ, Reid WD. Diagnostic techniques in acute compartment syndrome of the leg. J Orthop Trauma 2008; 22: 581-7 3. Duckworth AD, McQueen MM. The diagnosis of acute compartment syndrome: a critical analysis review. JBJS reviews. 2017;5(12):e1. 4. McQueen MM, Gaston P, Court-Brown CM (2000) Acute compartment syndrome. Who is at risk? J Bone Jt Surg Br 82:200–203 5. Zhang D, Janssen SJ, Tarabochia M, von Keudell A (2020) Factors associated with myonecrosis at time of fasci otomy in acute leg compartment syndrome. Eur J Orthop Surg Traumatol 30:1089– 1095. 6. Mortensen SJ, Zhang D, Mohamadi A, Collins J, Weaver MJ, Nazarian A, von Keudell AG (2020) Predicting fac tors of muscle necrosis in acute compartment syndrome of the lower extremity. Injury 51:522–526. 7. Schatzker J. Compression in the surgical treatment of fractures of the tibia. Clin Orthop Relat Res. 1974;105:220 39. 8. Shadgan B, Pereira G, Menon M, Jafari S, Darlene RW, O'Brien PJ. Risk factors for acute compartment syndrome of the leg associated with tibial diaphyseal fractures in adults. J Orthop Traumatol. 2015;16(3):185–92. 9. Gordon WT, Talbot M, Shero JC, Osier CJ, Johnson AE, Balsamo LH, Stockinger ZT. Acute Extremity Compart ment Syndrome and the Role of Fasciotomy in Extremity War Wounds. Mil Med. 2018 Sep 01;183(suppl_2):108 111. 10. Hope MJ, McQueen MM. Acute compartment syndrome in the absence of fracture. J Orthop Trauma. 2004 Apr;18 (4):220-4. 11. Mortensen SJ, Vora MM, Mohamadi A, Wright CL, Hanna P, Lechtig A, Egan J, Williamson PM, Wixted JJ, Rutkove SB, Nazarian A. Diagnostic Modalities for Acute Compartment Syndrome of the Extremities: A System atic Review. JAMA Surg. 2019 Jul 01;154(7):655-665. 12. Padar M, Reintam Blaser A, Talving P, Lipping E, Starkopf J. Abdominal Compartment Syndrome: Improving Outcomes With A Multidisciplinary Approach - A Narrative Review. J Multidiscip Healthc. 2019;12:1061-1074. 13. Rogers GF, Maclellan RA, Liu AS, et al. Extremity fasciotomy wound closure: comparison of skin grafting to staged linear closure. J Plast Reconstr Aesthet Surg 2013;66(3):e90–1. 14. Kakagia D. How to close a limb fasciotomy wound: an overview of current techniques. Int J Low Extrem Wounds 2015;14(3):268–76. 15. Burkhart KJ, Mueller LP, Prommersberger KJ, et al. Acute compartment syndrome of the upper extremity. Eur J Trauma Emerg Surg 2007;33(6):584–8. 16. Prasarn ML, Ouellette EA. Acute compartment syndrome of the upper extremity. J Am Acad Orthop Surg 2011;19 (1):49–58.