Doktor axborotnomasi 2025, №2 (119)
Тема статьи
АРТЕРИАЛ ГИПЕРТЕНЗИЯДА БУЙРАКЛАР ДИСФУНКЦИЯСИ РИВОЖЛАНИШИ АСОСЛАРИ (96-99)
Авторы
Д. Р. Aдизова
Учреждение
Бухоро давлат тиббиёт институти, Бухоро, Ўзбекистон
Аннотация
Артериал гипертензия (АГ) аҳоли ўртасида жадал тарқалиб бораётган касалликлар ҳисобланади. Ушбу патологик жараёнда буйракларнинг зарарланиши хос бўлиб, аксарият ҳолларда унинг юзага келиши узоқ муд дат ногиронлик ва ўлим билан якунланади. АГнинг асоратланишида кўпгина патогенетик механизмлар мавжуд бўлиб, улар томир эндотелийсининг дисфункцияси, ренин – анигиотензин - альдостерон механизми, оксидатив ва антиоксидатив тизим орасидаги мувозанатнинг бузилиши шулар жумласидандир. Ушбу меха низмлар ривожланиш маркёрларини эрта аниқлаш ва бу механизмлар бошқарувида роль ўйновчи генлар ва генлар полиморфизмини ўрганиш асоратланишни бартараф этиш учун ўзига ҳос моҳият касб этади. Шу са бабли АГ да буйракдаги ўзгаришларни ўрганиш ҳамда наслий мойилликларини баҳолаш илмий-амалий аҳамиятга эга.
Ключевые слова
АГ, эндотелиал дисфункция, оксидатив ва антиоксидатив тизим, азот оксиди, супероксиддис мутаза, NO синтаза.
Литературы
1. Всемирная организация здравоохранения. Стандартизированная по возрасту распространенность артериальной гипертензии среди взрослых в возрасте от 30 до 79 лет (%). 608DE39. NCD_HYP_PREVALENCE_A. https://data.who.int/ru/indicators/i/7DA4E68/608DE39. 2. Worldwide trends in hypertension prevalence and progress in treatment and control from 1990 to 2019: a pooled analysis of 1201 population-representative studies with 104 million participants. NCD Risk Factor Collaboration (NCD-RisC)., Lancet 2021; 398: 957–80. doi:10.1016/ S0140-6736(21) 01330-1). 3. Guideline for the pharmacological treatment of hypertension in adults. Geneva: World Health Organization; 2021. 4. Таджиев Ф.С., Искандарова Ф.И., Кобилова Н.А. Распространенность и факторы риска артериальной гипертонии среди населения Самаркандской области// Тюменский медицинский журнал. – 2017. - №1 (19). – С 54-58 5. Кузьмин О.Б., Жежа В.В., Белянин В.В., Бучнева Н.В. Раннее повреждение почек у больных артериальной гипертензией: прогностическое значение и подходы к нефропротективной терапии. Артериальная гипертензия. 2016;22(5): 519–527. doi: 10.18705/1607-419X-2016-22-5-519-527. 6. Mennuni, S., Rubattu, S., Pierelli, G., Tocci, G., Fofi, C., & Volpe, M. Hypertension and kidneys: unraveling com plex molecular mechanisms underlying hypertensive renal damage. Journal of human hypertension, 2014, 28(2), 74–79. https://doi.org/10.1038/jhh.2013.55. 7. Муркамилов И.Т., Сабиров И.С., Фомин В.В. и др. Фокально-сегментарный гломерулосклероз: современное состояние проблемы. Архивъ внутренней медицины. 2020; 10(1): 38-46. DOI:10.20514/2226 6704-2020-10-1-38-46. 8. Mennuni, S., Rubattu, S., Pierelli, G., Tocci, G., Fofi, C., & Volpe, M. Hypertension and kidneys: unraveling com plex molecular mechanisms underlying hypertensive renal damage. Journal of human hypertension, 2014, 28(2), 74–79. https://doi.org/10.1038/jhh.2013.55. 9. Mennuni, S., Rubattu, S., Pierelli, G., Tocci, G., Fofi, C., & Volpe, M. Hypertension and kidneys: unraveling com plex molecular mechanisms underlying hypertensive renal damage. Journal of human hypertension, 2014, 28(2), 74–79. https://doi.org/10.1038/jhh.2013.55 10. Chen G, Adeyemo AA, Zhou J, et al. A genome-wide search for linkage to renal function phenotypes in West Af ricans with type 2 diabetes. Am J Kidney Dis. 2007;49:394–400. 11. Leon JM, Freedman BI, Miller MB, et al. Genome scan of glomerular filtration rate and albuminuria: the Hyper GEN study. Nephrol Dial Transplant. 2007;22:763–771. 12. Suraksha Agrawal. SS Agarwal. Sita Naik. Genetic contribution and associated pathophysiology in end-stage renal disease//The Application of Clinical Genetics. -2010:3. P. 65–84. 13. DeWan AT, Arnett DK, Atwood LD, et al. A genome scan for renal function among hypertensives: the HyperGEN study. Am J Hum Genet. 2001;68:136–144 14. Baylis C. Nitric oxide deficiency in chronic kidney disease. Gottschalk Lecture 2007. AJP Renal.2008; 294:F1 F9. 15. Martens CR, Edwards DG. Peripheral vascular dysfunction in chronic kidney disease. Cardiol Res Pract. 2011; 2011:267–257. 16. Baylis C. Nitric oxide synthase derangements and hypertension in kidney disease. Curr Opin Nephrol Hypertens. 2012 Jan;21(1):1-6. doi: 10.1097/MNH.0b013e32834d54ca. 17. Yu X, Xu R, Huang W, Lin L, Zheng F, Wu X. Superoxide dismutase as a protective factor for microalbuminuria in hypertensive patients. Sci Rep. 2022 Nov 28;12(1):20432. doi: 10.1038/s41598-022-24804-3. 18. Hong YA, Lim JH, Kim MY, Kim Y, Park HS, Kim HW, Choi BS, Chang YS, Kim HW, Kim TY, Park CW. Ex tracellular Superoxide Dismutase Attenuates Renal Oxidative Stress Through the Activation of Adenosine Mono phosphate-Activated Protein Kinase in Diabetic Nephropathy. Antioxid Redox Signal. 2018 Jun 10;28(17):1543 1561. doi: 10.1089/ars.2017.7207. 19. Denimal D, Monier S, Brindisi MC, et al. Impairment of the Ability of HDL From Patients With Metabolic Syn drome but Without Diabetes Mellitus to Activate eNOS: Correction by S1P Enrichment. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2017;37:804-11. 20. Sun X, Gan H, Xia Y. A. Metaanalysis of the effects of endothelial nitric oxide synthase 4ba polymorphism on renal interstitial fibrosis in diabetic nephropathy. Ann Palliat Med 2021;10(1):633-645. doi:10.21037/apm-20 2585